Anne babalar çocuklarının ilk adımlarını heyecanla bekler, izler ve değerlendirir. Fakat bazı durumlarda bu adımlar soru işaretlerini de beraberinde getirir. “Topuğu tam basmıyor gibi...”, “Ayakları içe mi dönüyor?”, “Düz taban olabilir mi?” gibi endişeler oldukça yaygındır. Peki bu gözlemler gerçekten ortopedik bir soruna mı işaret eder, yoksa çocuğun gelişim sürecinin doğal bir parçası mı?

Bu yazıda, çocuklarda düz tabanlık ve içe basma konusunu, bir ortopedi ve travmatoloji uzmanının gözüyle ama sade bir dille ele alacağız. Ne zaman endişelenmeli, ne zaman sadece izlemek yeterli? Gelin birlikte bakalım.

Düz Tabanlık Nedir?

Tıbbi adıyla pes planus, halk arasında bilinen adıyla düz tabanlık, ayak tabanındaki iç kavis yapısının olmaması ya da belirgin olmamasıdır. Bu durumun iki temel türü vardır:

1. Esnek düz tabanlık (fizyolojik):

• Çocuğun ayakta dururken ayağının tabanı yere yapışık görünür ama parmak ucuna kalkınca kavis oluşur.
• Genellikle ağrısızdır ve çocuk büyüdükçe düzelir.
• 2-6 yaş arasında çok sık görülür, çoğu zaman normaldir.

2. Sert düz tabanlık (patolojik):

• Ayak kavisinin hiç oluşmadığı, sert ve esnek olmayan yapıdır.
• Ağrıya ve yürüyüş bozukluğuna neden olabilir.
• Bu durumda hekime başvurmak şarttır.

İçe Basma (İntoeing) Nedir?

İçe basma, çocuğun ayak parmaklarının yürürken ya da koşarken içe dönük olmasıdır. Bunun nedeni genellikle üç yapısal durumdan kaynaklanır:

• Ayak düzeyinde (metatarsus adduktus): Ayağın ön kısmı içe dönüktür.
• Tibia düzeyinde (tibial torsiyon): Kaval kemiği (tibia) içe dönmüştür.
• Kalça düzeyinde (femoral anteversiyon): Uyluk kemiği (femur) içe dönüktür.

Çoğu durumda, çocuğun gelişimiyle birlikte bu durumlar zamanla kendiliğinden düzelir.

Ne Zaman Endişelenmeli?

Bazı durumlar çocuklarda normal sayılırken, bazıları mutlaka hekim değerlendirmesi gerektirir. Aşağıdaki durumlar varsa mutlaka ortopedi uzmanına başvurulmalıdır:

• Yürürken dengesizlik, sık düşme
• Ayakta ya da dizde ağrı şikayeti
• Topallama, bir bacağın diğerinden kısa görünmesi
• Ayak kavisinin hiç görünmemesi, parmak ucuna kalkıldığında da değişmemesi
• Ayakkabılarının iç tarafının aşırı ve düzensiz aşınması
• 6 yaşından sonra hâlâ belirgin düz tabanlık veya içe basma devam ediyorsa
• Ailede doğumsal ortopedik rahatsızlık öyküsü varsa

Ne Zaman Takip Yeterlidir?

• 2-6 yaş arasındaki esnek düz tabanlıklar
• Ağrısız ve günlük yaşamı etkilemeyen içe basmalar
• Fiziksel aktiviteyi kısıtlamayan durumlar
• Ayakkabı deformasyonu olmayan yürüyüş biçimleri

Bu tür vakalar genellikle çocuk büyüdükçe düzelir. Hekim takibiyle birlikte yalnızca gözlem önerilir.

Düz Taban ya da İçe Basma Tedavi Gerektirir mi?

Her düz tabanlık ya da içe basma tedavi gerektirmez. Ancak gerektirdiği durumlarda şu yöntemler uygulanabilir:

• Ortopedik tabanlıklar: Ayak kavisini destekleyen özel tabanlıklar
• Egzersizler: Ayak kaslarını güçlendiren oyunlar, esnetmeler
• Ayakkabı seçimi: Sert tabanlı, ayak bileğini destekleyen çocuk ayakkabıları
• Fizik tedavi: Kas kısalıkları veya denge bozuklukları varsa destekleyici egzersiz programları
• Nadir durumlarda cerrahi: Yapısal bozukluklarda ileri yaşta düşünülebilir

Anne Babalar İçin Pratik Gözlem İpuçları

• Çocuğunuz parmak ucuna kalkınca ayak kavisi oluşuyor mu? → Genelde normal.
• Ayakkabısının tabanı simetrik mi aşınıyor? → Değilse değerlendirilmesi gerekebilir.
• Koşarken sık sık düşüyor mu? → Denge bozukluğu araştırılmalı.
• Yürürken ağrıdan şikayet ediyor mu? → Mutlaka hekime başvurun.

Sonuç: Endişe Yerine Bilinç, Takip Yerine Gerektiğinde Müdahale

Çocukların ayak yapısı gelişim sürecinde şekillenir. Bu yüzden her içe basma ya da düz tabanlık anormal değildir. Ancak dikkatli bir gözlem, doğru zamanda bir ortopedi muayenesi, çocuğunuzun gelecekte daha sağlıklı ve güvenli adımlar atmasını sağlar.

Unutmayın:
 Çocuğunuzun her adımı değerlidir. Doğru gözlem ve zamanında müdahale, hem kaygılarınızı azaltır hem de onların hayat kalitesini artırır.