Türk Sendikal tarihinin olduğu kadar demokrasi tarihinin en önemli olaylarından biri, şüphesiz Büyük Madenci Yürüyüşüdür.

Büyük Yürüyüş'ün başladığı yıllarda maden işçileri emeklilerden daha az ücret alıyordu. Turgut Özal, partisinin yerel seçimlerde aldığı büyük yenilgiye rağmen, TBMM'deki yüzde 64'lük çoğunluğuna dayanarak Cumhurbaşkanı olarak köşke çıkmıştı. Başbakanlık görevini Yıldırım Akbulut, çalışma bakanlığı görevini İmren Aykut üstlenmişti.

Sendikanın efsane lideri Şemsi Denizer ve Yıldırım Akbulut'un televizyonda konuyu tartışmak üzere canlı yayına karşı karşıya gelmiş, farklı toplum kesimleri meseleyi farklı açılardan ele almıştı. Neticede uzlaşma sağlanamayınca greve gidilmiş, 4 ocak günü son derece gergin bir ortamda onbinlerce maden işçisi Ankara'ya yola çıkma kararı almıştı. Otobüslerin hareketine izin verilmeyince de, yaya olarak büyük yürüyüş başlamıştı.

Yol üzerinde bulunan şehirler, Devrek ve Bolu'nun mengen ilçesinde halk ve esnaf işçilere sahip çıkmış, evlerinde, işyerlerinde misafir etmiş, ekmeğini paylaşmıştı. 6 Ocak günü asker , çevik kuvvet ve polisin kurduğu barikatla karşılaşan işçiler, yapılan görüşmeler sonucunda yürüyüşe son verdi.

Hatırlayanlar olacaktır. 1991 yılı aynı zamanda Baba Bush'un başkanlığındaki ABD liderliğindeki koalisyon güçlerinin Irak'a yaptığı ilk hava operasyonunun da yaşandığı yıldı. Yürüyüşün ardından devam eden grev, dönemin hükümeti tarafından ertelenmiş, daha sonra işçilerin talep ettiği ücret artışlarının büyük kısmının karşılandığı bir toplu sözleşme imzalanmıştı.

***

O yıllarda bu satırların yazarı, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi son sınıf öğrencisiydi. Ankara'dan Zonguldak'a bakanların bakış açısı ile Zonguldaklıların bakış açısı arasındaki farklılığı en yakından teşhis edenlerdendir.

O dönemde Anavatan Partisi taraftarları, Şemsi Denizer'i bir nevi devlet düşmanı, maden işçilerini de kandırılmış bir kalabalık olarak algılıyordu. Bu algının yanlışlığını anlatmaya çalışanlar, meselenin sendikal bir mesele değil, hükümete karşı planlı bir operasyon olduğu söylemiyle tepkiyle karşılanabiliyordu.

Aradan çeyrek yüzyıl geçtikten sonra herkes işçilerin hareketinin büyük bir demokratik hareket olduğunda ittifak edebildi. Ancak bu, en başta toplumun önemli bir kesiminin kamu gücünü elinde bulunduran görüş doğrultusunda pozisyon aldığı gerçeğini değiştirmiyor. Kitleler içinde güce yakın olmayı, haklı olmaya tercih ederek yanlışı akla uydurmaya çalışanlar o gün de vardı, bugün de var.

O gün neler konuşulmuş olursa olsun, bugün Büyük Yürüyüş maden işçilerinin üretimden gelen güçlerini kullandıklarında, tarihi yeniden yazabilecek güçte olduğunu ispatlayan en önemli örnektir.

***

Bugün, TTK tarihinin en zor günlerini yaşıyor. İşçi sayısı sekiz bin beş yüzlere düşmüş. Siyasi irade kurumu gözden çıkarmış. Hükümet geçtim yeni işçi almaktan, eksik norm kadroyu tamamlamak konusunda bile gönülsüz. Kurumun müesseselerinin ayrı ayrı özelleştirileceği iddiaları bir türlü son bulmuyor.

Zonguldak'ın kaderinin TTK'ya bağlı olduğunun canlı örnekleri yaşanıyor. Alacaağzı'nı alan şirket kapatıp gitmiş, FETÖ soruşturmasından iki şirkete kayyum atanmış, bir şirket daha Zonguldak'ta faaliyetine son vermiş. Özelleştirmenin sonuçları ayan beyan ortada yani.

Bugün TTK Zonguldak için daha da önemli. Son dönemde dünyada kömür fiyatları yükseliyor. Yüzlerce yıllık bir üretim kültürünün kısa vadede yerine başka şey konulması mümkün gözükmüyor. Bölgede OSB'lerde yaratılan istihdamın büyük bölümü asgari ücret seviyesinde veya biraz üstünde maaşlarla işçi çalıştırıyor. 1991'de Zonguldak'ta somon yetiştirmenin daha karlı olacağını savunan işadamının görüşlerinin yanlış olduğu, bölgede ekonominin çeşitlendirilmesi amacıyla kurulan çeşitli sektörlerin—bunların başında Ereğli gemi tersaneleri geliyor—çeşitli ekonomik krizlerde tepe üstü çakılmasıyla ortaya çıktı.

Bu ortamda, TTK'ya—dolayısıyla Zonguldak'a—sahip çıkma görevi yeniden Genel Maden İşçileri Sendikası'na emanet. Ancak—olursa— başarısızlığın sonuçlarını tüm Zonguldak olarak yaşayacağız. Bu yüzden akılların başa devşirilmesinde yarar var.