12 ay kesintisiz olarak çalışan ve Türkiye'deki ender değirmenlerden birinin Ereğli'de olduğunu biliyor muydunuz? Peki 'değirmenin' kültürümüzde ki önemini..? Günümüz en çok konuşulan konulardan biri şüphesiz 'Enerji ve kaynakları', 'Enerji de dışa bağımlılık' konuları olurken; Osmanlı Döneminde değirmen ve değirmenciliğe nasıl bakılıyordu? Bu soruların hepsini, araştırma haberimizde bulabilirsiniz...

24 SAAT, 12 AY... HİÇ KESİLMEDEN...

Kdz Ereğli'nin Yenidoğancı'lar köyünde 2 yüz senelik tarihi olan değirmeni, yüz yıllara inat suyu hiç kesilmeden aktif olarak çalışmaya devam ediyor. Sahibi Asım Ağa... Bu değirmenin, Ereğli kültüründe oldukça büyük bir öneme sahip olduğu iddia ediliyor.

Batılılar, Osmanlı'ların dünyaya 700 yıl nasıl hükmettiğini araştırmaya devam ediyor. Osmanlılar, önce vazgeçilmezleri kayıt altına alırlardı. Bunlardan biride değirmenlerdi. Arşivlerde görüldüğü gibi 1877 yılında 208 tane su değirmeni vardı. Bugün bu değirmenlerin sayısı 10'un altındadır. Örnek olarak; Kaptaş'tan doğarak Çayırlı Sofular Çayırlı'dan geçip Yunuslu-Çiğdemli köylerinin arasında Gülüç ırmağına akan Bez deresi üzerinde 10 değirmen var iken şuanda çalışan 2 değirmen kalmıştır.

DEĞİRMENCİ'DEN AL HABERİ !!

Değirmenlerin sosyal hayatta çok önemli yerleri vardı. Bir nevi buluşma, dertleşme ve muhabbet yerleriydi. Çevrede olan bitenleri en iyi değirmenciler bilirdi. Değirmenler büyükbaş, küçükbaş ve kümes hayvanlarının yem ihtiyacını karşılayarak tarım ve hayvancılığa büyük katkı sağlarlardı. İnsanlar un ihtiyacını yine bu değirmenlerden karşılarlardı.

Bu konuda hiç kimsenin sıkıntısı yoktu. Ereğli, kendi kendine yetiyordu. Su enerjisi 'bedavaydı'. Bu su değirmenlerinin yerlerini elektrik değirmenleri aldı. Elektriğin de dışarıdan aldığımız doğalgazdan üretildiği düşünülünce (%70 oranında ) değirmenlerin önemi apaçık ortaya çıkmıyor mu? Yani doğalgaz kesildiğinde elektrik yok, elektrikle çalışan değirmenler yok demek! Un, yem, kepek yok. Burada su değirmenlerinin önemi ortaya çıkıyor. Doğalgaza, elektriğe ihtiyaç yok.

DEVLETİN ÖNCELİĞİ BU OLMASI LAZIM !!

Yapılması gereken şu anda bazı değirmen ustaları yaşıyorken,  bir an önce su değirmenlerinin devlet tarafında envanterinin çıkarılması ve eski su değirmenlerinin yeniden faal hale getirilmesi ve devlet tarafından teşviki. Yukarıda da önemi belirtildiği gibi bir nevi bağımsızlık mücadelesidir bu. Enerjide dışarıya %70 oranında bağımlı olan bir ülkede bağımsızlıktan söz edilemez.

O, 'YAŞAYAN' DEĞİRMEN USTASI

Peki, Ereğli'de değirmen ustası denince akla ilk kim gelir? Araştırmalarımız bizi Ereğli'nin Çayırlı köyüne götürdü. En son değirmen tamirini yirmi yıl önce yaptığını söyleyen değirmen ustası Mustafa Türkoğlu (80), Değişim Medya Genel Yayın Yönetmeni Şafak Negüzel'e; "Oğul! O zamanlar yol yoktu, şimdiki teknoloji yoktu. Değirmen işini bitirdiler. Ekmeğimizi, değirmende öğüttüğümüzden yapardık. Değirmenin bizim kültürümüzde çok önemli bir yeri vardı" dedi.

OSMANLI ARŞİVLERİNDE EREĞLİ

DEĞİRMENLER

Kazanın merkezi bulunan Ereğli Kasabası Kastamonu'nun cânib-i garbîsinde(batısında) ve Bolu'nun cihet-i şimâliyesinde (kuzeyinde) , sahil-i Bahr-ı Siyah 'da (Karadeniz) vâkidir. Ereğli Kazası şarkan (doğu)Hamidiye (Devrek) , garben (batı) Düzce Kazaları ve Bahr-ı Siyah, cenûben yine Hamidiye ve Bolu merkez kazası ile şimâlen yine Bahr-ı ile mahdûd, saye-i ma'muriyet-vâye-i hazret-i Hilâfet-penâhîde umran ve terakkiyyâtı yevmen fe-yevmen mütezâyiddir. Merkez-i kazada kârgir bir hükûmet konağı, bir mahzen, mücedded bir hapishane ve Ereğli redif taburuna mahsus bir debboy ve daire-i askeriye ve bir de telgrafhane vardır. Bir mekteb-i rüşdî, iki zükûr, bir inâs ibtidâi mektebi, yedi cami, dört mescid-i şerif mevcud olduğu gibi geçen sene iâne-i ahali ile bey çayırı nâm mevkide on altı odalı nîm kargir bir bâb medrese dahi inşa ve nâm-ı nâmî-i hazret-i pâdişahîye olarak Hamidiye medresesi tesvîm edilmiş ve derûnunde şimdiki halde yirmi beş talebe tahsil-i ulûm-ı şer'iye eylemekte bulunmuş ve müderrisliğe mahsus bir de hane inşa edilmiştir. Dâhil-i kazada usul-i cedide üzere tedris olunur iç ibtidâî mektebiyle doksan iki sıbyan mektebi, yüz altmış dört cami ve mescid ve iki medrese ve iki tekye ve zaviye ve bir kilise ve beş yüz doksan iki dükkân ve mağaza ve yirmi beş fırın, altı han, iki hamam, iki yüz sekiz değirmen vardır.

Kaynaklar:

Bolu Salnameleri/Yazar Güray Önal

Bolu Salnameleri/cilt 2 sayfa 521/1894 (119 yıl önce)

Kdz. Tarih ve Kültürünü Yaşatma Derneği

Yönetim Kurulu Üyesi Recep Samuncu

Haber : Şafak Negüzel