Son yıllarda sosyal medya, sağlıkla ilgili bilgilerin ve tedavi önerilerinin en hızlı yayıldığı alanlardan biri haline geldi.

Instagram, Facebook, TikTok ya da YouTube’da birkaç saniyelik videolar, mucize gibi sunulan tedaviler ve göz kamaştırıcı “öncesi-sonrası” görselleri… Peki bu reklamların ne kadarı gerçeği yansıtıyor, ne kadarı abartı?

GÖRSELLE İKNA ETME

Sosyal medyada sağlık reklamlarının en güçlü silahı görsellerdir. Bir hastanın tedavi öncesi çekilmiş fotoğrafı ile tedavi sonrası fotoğrafı yan yana getirilir, aradaki fark ise dramatik şekilde vurgulanır.
Ancak şunu unutmamak gerekir ki:

• Işık, açı, makyaj ve filtreler sonucu ciddi biçimde değiştirebilir.
• Tek bir başarılı vaka üzerinden genelleme yapılamaz.
• Görsellerin ne zaman ve hangi koşullarda çekildiği çoğu zaman açıklanmaz.

MUCİZE TEDAVİ SÖYLEMLERİ

“Ameliyatsız, acısız, tek seansta çözüm!”

Bu cümleyi duymayan kalmamıştır.
Evet, tıpta her geçen gün yeni teknikler geliştiriliyor, ancak hiçbir tedavi her hasta için %100 garantili değildir. Hastalıkların seyri, kişinin yaşına, genel sağlık durumuna, yaşam tarzına ve hastalığın evresine göre değişir.

REKLAMIN ARKASINDAKİ GERÇEK

Türkiye’de sağlık reklamları, Sağlık Bakanlığı tarafından denetlenir. Hekimler ve sağlık kuruluşları, bilimsel gerçeklere dayanmayan, yanıltıcı reklam yapamaz. Ancak sosyal medyanın hızlı ve denetimi zor yapısı, bu alanda gri bölgeler yaratabiliyor. Bazı hesaplar, sağlık dışı influencer’lar aracılığıyla reklam yaparak bu sınırları aşmaya çalışıyor.

BİLİMSEL DAYANAK OLMADAN PAYLAŞMAK

Bir tedavinin etkili olduğunu söyleyebilmek için bilimsel kanıt gerekir.
Bu kanıt:

• Bağımsız araştırmalarla
• Yeterli sayıda hasta üzerinde
• Uzun vadeli sonuçlarla
  ortaya konmalıdır.
  Sosyal medyadaki pek çok “mucize yöntem” bu testlerden geçmediği halde, sanki kesin çözüm gibi sunulur.

HASTALAR NE YAPMALI?

• Sosyal medyada gördüğünüz her bilgiyi doğru kabul etmeyin.
• Bir tedavi size cazip geldiyse, mutlaka alanında uzman bir hekime danışın.
• Öncesi-sonrası görsellerini, videolarını eleştirel gözle inceleyin.
• Kullandıkları kelimeler çok iddialı ve “mucize” havasındaysa dikkat edin.

HEKİM-HASTA GÜVENİ SOSYAL MEDYADAN DAHA GÜÇLÜDÜR

Tedavi kararınızı, Instagram’daki bir reels videosundan değil, sizi muayene eden ve tüm tetkiklerinizi gören hekiminizle vermelisiniz. Unutmayın, her hastalık bireyseldir. Birine iyi gelen tedavi, size uygun olmayabilir.

Sonuç: Sosyal medya, sağlık bilgilerini yaymak için güçlü bir araçtır, ancak reklam ve pazarlama amacıyla kullanıldığında yanıltıcı olabilir. Sağlık söz konusu olduğunda, kaynağı sağlam, kanıtı bilimsel bilgiye güvenmek en doğrusudur.

Op. Dr. Erol Günen
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

Kas-iskelet sistemi hastalıklarında modern cerrahi yöntemler, spor yaralanmaları, eklem sağlığı ve koruyucu ortopedi uygulamaları alanında uzmanlaşmıştır.
Sağlık okuryazarlığını artırmak, bilimsel bilgileri herkesin anlayabileceği bir dille sunmak ve toplumda sağlıklı hareket bilincini geliştirmek amacıyla yazılar kaleme almaktadır.

Instagram: dr.erolgunen
Facebook: op.dr.erolgünen