Halk arasında "kemik erimesine birebir", "kıkırdağı yeniler", "dizleri yağlar" gibi ifadelerle övülen kelle paça ve kemik suyu çorbaları, özellikle ortopedik sorunları olanların sıkça başvurduğu geleneksel tarifler arasında yer alır. Bu besinlerin diz kireçlenmesinden menisküs yırtıklarına kadar pek çok ortopedik rahatsızlığa iyi geldiği iddia ediliyor. Peki bu çorbalar gerçekten mucizevi mi? Yoksa kulaktan kulağa yayılan bir şehir efsanesinden mi ibaret?

Bu yazıda, kemik suyu, kelle paça ve tırnak paçanın bilimsel açıdan vücuda etkilerini ele alıyoruz.

BU ÇORBALARIN İÇERİĞİNDE NE VAR?

Kelle paça, tırnak paça ve kemik suyu gibi çorbaların ortak özelliği; uzun süre kaynatılarak hazırlanmış kemik, bağ dokusu ve ilik içeren bölümlerin kullanılmasıdır. Bu kaynatma işlemi sırasında suya geçen başlıca maddeler:

• Kolajen (bağ dokuların temel proteini)
• Jelatin (ısı ile çözülmüş kolajen formu)
• Aminoasitler (özellikle glisin ve prolin)
• Kalsiyum, magnezyum ve fosfor gibi mineraller
• Az miktarda kemik iliği içeriğidir.

Bu maddeler, teorik olarak vücudun yapı taşları arasında yer alsa da, vücutta nasıl kullanılacağı tamamen farklı bir biyolojik süreçtir.

BİLİMSEL GERÇEKLER NE DİYOR?

Bu besinlerdeki kolajen ağız yoluyla alındığında, sindirim sistemi tarafından aminoasitlerine parçalanır. Yani kelle paçadaki kolajen, doğrudan eklemlere veya kıkırdak dokulara taşınmaz. Vücut bu aminoasitleri genel protein sentezi için kullanır, ancak bu kullanım doğrudan eklemlere yönlendirilmez.

Mevcut bilimsel çalışmalar:

• Doğal kolajen içeren gıdaların doğrudan ortopedik rahatsızlıkları tedavi ettiğine dair kanıta dayalı güçlü veriler sunmamaktadır.
• Bazı çalışmalarda, saflaştırılmış ve düzenli olarak kullanılan kolajen takviyelerinin, eklem ağrılarını azaltabileceği gösterilmiştir. Ancak bu sonuçlar, doğal kelle paça çorbasıyla eşdeğer değildir.

YİNE DE TAMAMEN FAYDASIZ MI?

Elbette değil. Bu tür çorbalar, dolaylı olarak bazı faydalar sağlayabilir:

• Aminoasit ve mineral içeriğiyle genel iyileşme sürecini destekleyebilir.
• Bağışıklık sistemini güçlendirmeye katkıda bulunabilir.
• Jelatin içeriği, bağırsak sağlığına olumlu etki sağlayarak iltihap süreçlerini dolaylı olarak etkileyebilir.
• Özellikle ameliyat sonrası veya beslenme bozukluğu olan bireylerde, yüksek kalori ve protein içeriğiyle destekleyici olabilir.

Ancak bu faydalar, tedavi edici değil, yalnızca tamamlayıcı niteliktedir.

 KİMLER DİKKATLİ OLMALI?

• Gut hastaları (yüksek purin içeriği nedeniyle)
• Yüksek kolesterol ve hipertansiyon hastaları
• Kilo kontrolü yapan bireyler (yüksek kalori nedeniyle)
• Böbrek hastaları, aşırı protein ve mineral yüklenmesine dikkat etmelidir

SONUÇ: GELENEKSEL DESTEK OLABİLİR, AMA MUCİZE BEKLENMEMELİ

Kelle paça, tırnak paça ve kemik suyu; geleneksel mutfağımızın güçlü ve besleyici parçalarıdır. Doğru hazırlanıp ölçülü tüketildiğinde, özellikle soğuk havalarda veya iyileşme dönemlerinde vücuda destek olabilir. Ancak bu besinlerin ortopedik rahatsızlıkları tedavi edeceği, kireçlenmeyi durduracağı ya da menisküs yırtığını iyileştireceği şeklindeki beklentiler bilimsel temele dayanmamaktadır.

Gerçek iyileşme; doğru teşhis, bireye özel egzersiz programları, uygun medikal tedaviler ve gerekirse cerrahi müdahaleyle sağlanır. Bu çorbalar ise, sürecin sadece besleyici ve kültürel bir destekçisi olabilir.

Op. Dr. Erol Günen
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

Kas-iskelet sistemi hastalıklarında modern cerrahi yöntemler, spor yaralanmaları, eklem sağlığı ve koruyucu ortopedi uygulamaları alanında uzmanlaşmıştır. Sağlık okuryazarlığını artırmak, bilimsel bilgileri herkesin anlayabileceği bir dille sunmak ve toplumda sağlıklı hareket bilincini geliştirmek amacıyla yazılar kaleme almaktadır.

İletişim:
Instagram: dr.erolgunen
Facebook: op.dr.erolgünen