“Kanser yüzde 22’lik oran ile hem dünyada hem de ülkemizde en önemli sağlık sorunlarından birisini oluşturmaktadır. Son yılların verilerine bakıldığında kanseri bir toplum sağlığı problemi olarak görmek yanlış olmayacaktır. Hasta ve hasta yakınlarında yol açtığı psiko-sosyal travma, her geçen gün tedavi maliyetindeki artış, beslenme ve başta sigara olmak üzere çevresel faktörlerin kanser olgularının yaklaşık yarısından fazlasında var olması kanserin korkulan bir hastalık olarak algılanmasına neden olmaktadır.

 

Birincil korunma ile önlenebilen en önemli kanser olan akciğer kanserleri ülkemizde ve dünyada birinci sıradadır. Tütün ile mücadelenin başarıyla yürütülmesi ile akciğer kanseri başta olmak üzere larinks, mesane, pankreas, serviks, farinks ve oral kavite kanserleri büyük ölçüde yok edilebilecektir. Sadece tütün kontrolü ülkemizde yılda yaklaşık 40 bin akciğer kanserinin önlenmesi anlamına gelmektedir. Bir başka açıdan bakışla her üç kanserin biri beslenme hataları, biri de tütün kullanımı ile ilgilidir. Bu, her üç kanserli hastadan ikisini bilinçli, bir toplum yaratılarak kanser olmaktan kurtarılabileceği anlamına gelmektedir.

 

Kanserle mücadelede hedef, 2020 yılına kadar ülkemizde 65 yaş altı nüfusta tüm vücut kanserlerini yüzde 10, 2030 yılına kadar da akciğer kanserlerini yüzde 25, tüm vücut kanserlerini ise yüzde 15 oranında azaltmaktır. Bu hedeflere yönelik olarak halkın kanser konusunda bilgi ve bilinç düzeyinin yükseltilmesi, sigara ve diğer tütün ürünlerinin kullanımının azaltılması, sağlıklı beslenmenin eğitim yoluyla yaygınlaştırılması hedeflenmektedir. Birincil korunma olarak kanserin önlenmesi konusunun yanında erken tanı ile kanser mortalitesinin azaltılması da özel bir önem arz etmektedir. Gelişmiş ve az gelişmiş ülkelere bakıldığında, bu ülkelerdeki kanser insidans hızlarının ve profillerinin farklı olduğu görülür. Gelişmiş ülkelerde, erkeklerde akciğer ve prostat kanseri, kadınlarda ise meme kanseri ve kolorektal kanserler daha sık görülürken, az gelişmiş ülkelerde ise erkeklerde akciğer, mide ve karaciğer kanseri, kadınlarda da meme ve serviks kanseri daha sık görülmektedir.

 

Türkiye’de ise erkek nüfusta akciğer, mesane ve mide kanserleri, kadın nüfusta da meme kanseri ve kolorektal kanserler daha sıklıkla izlenmektedir. Pek çok ülkede kadınlarda en sık görülen kanser tipi, meme kanseridir, dünyada kadınlarda yıllık yeni olgu sayısının 1 milyon 150 bini geçtiği, yine her yıl 400 binden fazla kadının bu kanser yüzünden hayatını kaybettiği tahmin edilmektedir. Ülkemizin gelişmiş ülkelere göre en önemli farkı tütün nedenli kanserlerin daha fazla olmasıdır.

 

Türkiye’de akciğer kanseri insidansı yüzde 63 ve larinks kanseri insidansı yüzde 10 iken Avrupa Birliği ülkelerinde ise aynı insidanslar yüzde 55 ve yüzde 8’dir. Tütün problemi nedeniyle, kanser insidansının her yıl yüzde 6 arttığı biliniyor. 1993-1998 yılları arasında erkeklerde kanser insidans hızı 165,8 /100.000 iken, 2003 yılında bu hız 216.3/100.000 olmuştur. Kadınlarda ise bu on yıllık periodda kanser insidans hızı 97,3 ten 152,2 ye yükselmiştir. Kanserden korunmak için temel kurallar olarak topluma yönelik şunlar önerilir.