101. yıl dönümünde saygıyla...

Karadeniz Ereğli'de, İstiklal Savaşı'nın ilk deniz şehidi Recep Kahya ile Milli Mücadele yıllarında üstün yararlılık gösteren Alemdar Gemisi'nin Ereğli'ye intikalinin 101. yıl dönümü dolayısıyla etkinlik düzenlendi. Süleymanlar Mahallesi'ndeki Alemdar Anıtı önünde gerçekleştirilen tören çelenk sunumu, saygı duruşu ve İstiklal Marşı'nın okunması ile başladı.

Karadeniz Bölge ve Garnizon Komutanlığında görevli Deniz İkmal Üsteğmen Uğur Koçyiğit,bir konuşma yaparak,  yaptığı konuşmada şu değerlendirmeye yer verdi:

"Alemdar'ın Milli Mücadele'ye katılmasına ve tarih yapraklarına altın harflerle kazınmasına sebep olacak olaylar, Osmanlı nakliye gemisi Tir-i Müjgan in Kızılırmak ağzında karaya oturması ve Alemdar'ın onu kurtarmak için görevlendirilmesi ile başlamıştı. Alemdar'ın Tir-i Müjgan vapurunu kurtarma çalışmaları sırasında barınma ve ikmal ihtiyaçları için sık sık geldiği Samsun'da Kuva-i Milliye ye katılmış olan Ömer Karataş ve arkadaşlarının, Alemdar'ın Kaptan ve Baş çarkçısı ile yaptıkları görüşmeler Alemdar'ın kaçırılması fikrini olgunlaştırmıştı. Zira Kurtuluş Savaşı'nın fiilen başladığı, düzenli ordu çalışmalarının sonuca ulaştığı bu dönemde, cephelere sevk edilecek mühimmat, Rus limanından Trabzon ve Samsun'a, küçük motorlar ve takalar tarafından çekilmekteydi. İhtiyaç duyulan silah ve mühimmatın daha büyük miktarlarda olması nedeniyle yük taşıma kapasitesi yüksek ve hızlı gemilere ihtiyaç bulunmaktaydı ve Alemdar'a Milli Mücadele için büyük bir sorumluluk düşmekteydi.

Alemdar gemisinin 2. Kaptanı Güverte Üsteğmen Ali Dursun Bey'in aktardığına göre Milli Kuvvetlerin güçlü olduğu Zonguldak, Bartın ve Karadeniz Ereğli bölgesinde etkili olunabileceği düşünülerek İstanbul'dan yapılan kaçak nakliyatının da yetersiz olduğu değerlendirilmiş ve bir an önce Anadolu hareketine katılmak isteği netleşmişti.

Nihayet Alemdar gemisinin 2. Çarkçısı Üsküdarlı Osman Efendi 23 Ocak 1921 yılının gece yarısında 7 kahraman yurtsever ile birlikte ‘Vira Bismillah’ deyip gizlice Ereğli'ye rota vermişlerdi. Hava karardığı için baş ve kıç fenerler yakılmış, Ateşçi Göreleli Yusuf kazanı fayrap etmekteydi. Artık kazan tam sitim tutmuş ve harekete hazır hale gelinmişti. Boğaz'da karakol yapan müttefik gemilerinin arasından geçerken megafonla sorulan sorulara, ‘batmakta olan bir gemiye yardıma gidiyoruz’ diyerek işaretleşip karakol gemilerini aldatarak Boğaz'dan çıkılmıştı.

Fırtınalı havada dalgalarla boğuşan Alemdar zaman zaman hızını 14 mile çıkartarak yol alıyordu. Serdümen Recep Kahya boğaz çıkışından üç mil açıldıktan sonra 85 rotasına gelerek dümen tutmuştu. Rota Ereğli'ydi. 2. Çarkçı Üsküdarli Osman Efendi'nin gözü hep Boğaz'da, onları yakalamak isteyecek olan düşman donanmasındaydı. Serdümen Recep Kahya'nın gözleri ise ileride Ereğli Ölüce Deniz Feneri'nin ışıklarını gözlemekteydi. Ertesi sabah saat 08.00 sularında nihayet Ereğli'ye varıldı. Denizci Ereğli halkı, Milli Mücadeleye inanmış bir ruh içinde Alemdar'ı bağrına bastı. Ona her türlü kolaylığı sağladı. Alemdar'in Ereğli'ye gelişi halk tarafından sevinçle karşılandı.”

“Kahramanlarımızca Ereğli'ye getirilen Alemdar, sonrasında Trabzon'a hareket etmek üzere personel, kumanya ve yakıt ikmali yapmış, Askeri Polis teşkilatı kadrolarından Üsteğmen Ali Dursun ve Ereğli Liman Reisi Nazmi Bey'in seçtiği 12 yiğit denizci daha Alemdar'a katılmıştı. Hazırlıklarını tamamlayan Alemdar bu sefer 1. Kaptan İsmail Hakkı Bey komutasında, 2. Kaptan Güverte Üsteğmen Ali Dursun ve Çarkçıbaşı Beykozlu Adil beylerle birlikte toplam 9 personelle 27 Ocak 1921 gecesi saat 03.00'da, Ereğli'den demir alarak Trabzon'a intikal etmek üzere Sinop yönüne hareket etmişti.

Fakat bir ihbar sonucunda, Zonguldak'ta bulunan Fransız C-27 gambotu Baba burnu açıklarında Alemdar'ın yolunu keserek Alemdar'ı zapt etmiş ve Zonguldak Liman ağzına demirleterek tüm silahlara el koymuştu. Yalnızca Süvari ve Çarkçıbaşı tabancalarını saklama imkânı bulmuştu. 28 Ocak 1921 günü gemide bulunan 6 Fransız asker eşliğinde ve C-27 gambotu refakatinde İstanbul'a hareket edildi.

2.Kaptan Güverte Üsteğmen Ali Dursun'un, '21 Türk 6 Fransız'a esir olamaz' sözüyle heyecanlanan personel, yapılan plan sonucunda verilen tamam parolası ile Ereğli'nin 10 mil açıklarında, kendi arasında kargaşa çıkararak kumandayı tekrar ele aldı ve Fransız askerlerini etkisiz hale getirerek Ereğli'ye dönüş yapmayı başardı. Bu sırada olayı fark eden C-27 gambotu Alemdar'a ateş açmış, çatışma seslerini Ereğli'den duyan halk sahilden ve denize açılan sandallardan yaklaşık 200 kişilik bir grupla C-27 gambotuna yaylım ateşi açarak geminin açığa kaçmasını ve daha sonra Zonguldak'a geri dönmesini sağlamıştı.

Alemdar, geminin kaçırılmasını önlemek maksadıyla Çoban Çeşmesi önlerinde karaya oturtulmuş ve geminin bir miktar su alması sağlanmıştı. Serdümen Recep Kahya, bu çatışma sırasında kalbinden vurularak İstiklal Savaşımızın ilk deniz şehidi olarak en yüksek mertebeye ulaşmıştı. Çatışmada 3 personel de yaralanmıştı. Recep Kahya'nın cenazesi, 28 Ocak 1921'de bütün Ereğli halkının katılımı ile Bozhane yoluyla, Yalı Caddesinden geçirilerek Hükümet Meydanına getirilmiş, İskele Camisinde kılınan ikindi namazına müteakip şehir mezarlığına defnedilmiştir.

Ereğli Limanı'na gelen 1 kruvazör ve iki muhripten oluşan Fransız filosu Alemdar'ı yeniden almak istemiş, ancak geminin baştan Kara olması nedeniyle bu isteklerinde başarılı olamadan geri dönmüşlerdir. Alemdar'da esir edilen 6 Fransız askerinin iadesi maksadıyla Kastamonu ve Havalisi Komutanı Mirliva Muhittin Paşa ile Fransız Amiraller arasında devam eden görüşmeler sonucunda 17 Şubat 1921 tarihinde Alemdar Antlaşması yapıldı. Buna göre, Fransız askerlerin iadesi karşılığında karasularımızda Türk Bayraklı gemilere dokunulmaması ve Alemdar'ın Ereğli'de kalması karara bağlanmıştır. Alemdar destanı, Milli Hükümet açısından 9 ay sonra 20 Ekim 1921'de Fransızlarla imzalanan Ankara Antlaşması'ndan önce kazanılan bir diplomatik zafer niteliğindedir.

7 aylık bir sürenin sonrasında Alemdar, 24 Eylül 1921 gecesi Ereğli'den gizlice hareket ederek 29 Eylül 1921'de Trabzon'a ulaşmıştır. 29 Ekim 1921'de Trabzon Nakliyat-1 Bahriye Kumandanlığı emrinde göreve başlamış ve Milli Mücadele sırasında birçok görevde bulunmuş, mühimmat ve önemli malzemelerin transferini yapmış, üzerine monte edilen toplar sayesinde başta Şahin vapuru olmak üzere Rus limanında harp mühimmatı taşıyan gemilere karakol ve kollama görevi yapmıştır. Alemdar böylelikle milletimiz için hayati önem taşıyan stratejik deniz nakliyatında unutulmayacak değerde önemli hizmetler yapmıştır. Ayrıca Pontus çeteleri ile mücadele etmiş; Romanya ve Bulgaristan'a deniz yolu ile kaçan Abacı Yanko ve Sarı Yani çetesini yakaladığı gibi birçok çeteyi de yakalayarak resmi makamlara teslim etmiştir. Alemdar büyük zaferden sonra 1924-1959 yılları arasında Seyr-i Sefain İdaresi altında kurtarma görevlerinde bulunmuş ve 1959 yılında hizmet dışına çıkarılmıştır. 1964 yılından sonra özel firmalar tarafından kullanılmış, 1982 yılında sökülmek üzere satılmıştır.”

Törene Ereğli Kaymakamı Mehmet Yapıcı, Karadeniz Bölge ve Garnizon Komutanı Tuğamiral Niyazi Uğur, Ereğli Belediye Başkanı Halil Posbıyık, askeri erkan ile ilçe protokolü katıldı.

Haber : S Kabatepe-Ö. Cerrah