VEHHÂBÎLİK NEDEN TÜRKİYE’DE YAYILMA İMKÂNI BULAMIYOR?

Son günlerde Türkiye’de Vehhâbîlik en fazla gündemimizi meşgul eden meselelerden biri haline geldi. Vehhâbîlik ortaya çıktığı günden itibaren günümüze kadar İslâm dünyasında geniş bir etkiye sahip olmuş dini ve siyasî bir harekettir. Burada Vehhâbîliğin tarihi yerine Vehhâbîliğin neden Türkiye’de yayılma imkânı bulamadığı sorusuna cevap aramaya çalışacağız.   

Vehhâbîlerin Türkiye’de yapmış olduğu faaliyetlere sadece bugün ivme kazandırdılar şeklinde bakmak çok yanlış. Şu da var ki Vehhâbî akımın Türkiye’deki tesiri, diğer İslâm ülkelerine nazaran oldukça dar bir çerçevede kaldığını görmekteyiz. Günümüzde Vehhâbîlik özellikle merkezi Arabistan olup onun dışında Körfez bölgesi, Yemen, Irak ve Suriye’de geniş çaplı bir yayılma imkânı bulmuştur. Ayrıca Hindistan-Pakistan Ehl-i Hadîs cemaati ve Mısır’daki Ensârü’s-Sünneti’l-Muhammediyye Vehhâbîliğin yayılmasında en fazla etkisi bulunan oluşumlar olarak gösterilmektedirler.  Cezayir’de, Endonezya’da, Somali’de, Nijerya’da ve Mali’de isimleri değişik olsa da Vehhâbî düşüncenin farklı tezahürleri bulunmaktadır. Türkiye’de Vehhâbî düşünceyi benimseyenler varsa bile bu saymış olduğumuz ülkelere kıyasla etkisi yok denilecek kadar azdır.

Türkiye’de Vehhâbîliğin yayılma imkânı bulamamasının iki önemli sebebi bulunmaktadır:

1- Osmanlı’nın son dönemlerinde resmi tarikatı sayılabilecek olan Nakşîliğin görmüş olduğu fonksiyondur. Nakşîliğin en önemli özelliklerinden biri tasavvufi terbiyenin yanında medrese eğitimine önem vermesidir. Bu medrese geleneği bulunmuş olduğu bölgeye göre ya Hanefî-Mâturidî veya Şâfiî-Eş’arî bakış açısıyla Vehhâbî düşünceye karşı çıkabilmişlerdir. Bu tarikatın etkisi günümüzde halen kültürel ve siyasal İslâmcılığa karşı güçlü bir şekilde durmaktadır.

2- Türkiye’de Anadolu irfanı şeklinde tanımlanan aşırı yorumlardan uzak, orta yolu takip eden, hoşgörülü bir halk Müslümanlığı bulunmaktadır. Söz konusu bu tutum Vehhâbî düşüncenin ülkemizde yayılmasını engelleyen en önemli gerekçelerinden biridir.

Sonuç olarak Vehhâbîliğin Türkiye’de yayılması her ne kadar zor olsa da Türkiye’de bulunan belli başlı grupları etkisi altına alması ihtimal dahilindedir. Bu yüzden millet olarak aşırı gruplara karşı her an teyakkuz halinde bulunmak zorundayız.    

Feyzullah ARAN

Kdz. Ereğli Müftülüğü İlçe Vaizi

Haber : Değişim Haber Merkezi