Türkiye Cumhuriyet Merkez
Bankası (TCMB), Eylül 2015 'Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu'nu açıkladı. Buna
göre; Türk lirasındaki değer kayıplarının temel mal fiyatlarında belirgin
olarak hissedildiği bir dönem olduğunu belirten TCMB, Eylül ayında tüketici fiyatları
yüzde 0,89 oranında yükseldi ve yıllık enflasyon 0,81 puan artarak yüzde 7,95
olduğu kaydedildi. Bu dönemde Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (ÖKTG)-H ve
ÖKTG-I endekslerinin yıllık artış oranları sırası ile 0,43 ve 0,57 puan artarak
yüzde 8,26 ve 8,23'e yükseldi. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna
katkıları incelendiğinde, Eylül ayında katkısı yatay seyreden hizmet grubu
hariç tüm alt grup katkılarının arttığı gözlendi. Alt gruplar arasında en
belirgin katkı artışı sırası ile 0,35 ve 0,24 puan ile temel mallar ve gıda
gruplarından kaynaklandı.
Mevsimsellikten
arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre incelendiğinde, çekirdek
enflasyon göstergelerinin ana eğilimlerinde bu dönemde yukarı yönlü bir hareket
gözlendi. Bu görünümde, Türk lirasındaki birikimli değer kaybının
yansımalarıyla ana eğiliminde bozulma gözlenen temel mal grubu belirleyici
oldu. Hizmet grubunun ana eğilimi ise yataya yakın seyrederek yüksek seviyesini
korudu.
Eylül ayında hizmet fiyatları yüzde 0,79 oranında
arttı, grup yıllık enflasyonu 0,11 puan azalarak yüzde 8,54'e düştü. Bu dönemde
yıllık enflasyon, haberleşme ve diğer hizmetlerde yükselirken kira grubunda
yatay bir seyir izledi, buna karşılık ulaştırma ve lokanta otellerde geriledi.
Petrol fiyatlarının gelmiş olduğu düşük seviyelere bağlı olarak ulaştırma
hizmetleri yıllık enflasyonundaki yavaşlama eğilimi sürdü. Lokanta otel
grubundaki yüksek oranlı fiyat artışları bir önceki aya kıyasla hız kesmekle
birlikte devam etti.
Temel mal grubu yıllık
enflasyonu Eylül ayında 1,37 puanlık artışla yüzde 7,94'e yükseldi. Bu dönemde
yıllık enflasyon, giyim grubunda gerilerken kalan gruplarda arttı. Türk
lirasındaki değer kaybının birikimli etkilerine bağlı olarak dayanıklı mal
grubu fiyatları aylık bazda yüzde 2,68 oranında arttı. Dayanıklı mal grubunda
otomobil ile beyaz eşya fiyatlarında sırasıyla yüzde 3,94 ve 4,28 ile belirgin
oranlarda artış gözlendi. Giyim ve dayanıklı dışı temel mallar grubunda ise
fiyatlar aylık bazda hızlı bir artış kaydetmiş ve grup yıllık enflasyonu yüzde
7,78'e yükseldi. Giyim grubu fiyatlarında sezon indirimleri geçen dönemlere
kıyasla yüksek oldu ve yıllık enflasyon yüzde 4,31'e geriledi. Sonuç olarak
Eylül ayı, Türk lirasındaki değer kayıplarının temel mal fiyatlarında belirgin
olarak hissedildiği bir dönem oldu.
Enerji fiyatları Eylül
ayında yüzde 0,53 oranında arttı. Bu gelişmede, Türk lirasındaki değer kaybına
bağlı olarak yüzde 0,92 oranında yükselen akaryakıt fiyatları belirleyici oldu.
Haziran ayından bu yana gerilemekte olan yıllık enerji enflasyonu bu dönemde
yaklaşık 0,7 puanlık artışla yüzde 1,95 oranına yükseldi. Eylül ayında gıda ve
alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon 1,02 puan artışla yüzde 10,73
oldu. Bu gelişmede işlenmemiş gıda fiyatları etkili olurken işlenmiş gıda grubu
yıllık enflasyonundaki yavaşlama eğilimi sürdü. Bu dönemde işlenmemiş gıda
grubu yıllık enflasyonu 2,40 puan artışla yüzde 13,23'e yükseldi. Bu gelişmede
başta meyve olmak üzere taze meyve ve sebze fiyatlarının etkisi hissedildi.
Uzun bir süredir yükseliş eğiliminde olan kırmızı et fiyatları alınan
tedbirlerin de etkisi ile Eylül ayında yataya yakın bir seyir izledi İşlenmiş
gıda fiyatları ise son iki aya kıyasla daha düşük bir oranda arttı. Bu dönemde,
gıda ve yemek hizmetleri grubunun yıllık enflasyonu yüzde 11,56'ya, gıda ve
yemek hizmetleri hariç tüketici enflasyonu ise 0,84 puan artışla yüzde 6,36'ya
yükseldi.
Yİ-ÜFE
Yurt içi üretici fiyatları
Eylül ayında yüzde 1,53 oranında arttı, yıllık enflasyon yüzde 6,92'ye
yükseldi. Bu dönemde Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak imalat sanayi
fiyatlarında artış gözlendi. Yıllık enflasyon imalat sanayi fiyatlarında yüzde
7,34'e, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde 9,24'e yükseldi.
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, Eylül ayında dayanıksız tüketim
malları hariç tüm alt gruplarda belirgin fiyat artışları gözlendi. Dayanıklı
tüketim malları fiyatlarındaki aylık yüzde 2,95'lik artışta mücevherat ve ev
aletleri imalatı fiyatları belirleyici oldu. Ara malı imalatı fiyatları aylık
bazda yüzde 1,98 oranında artarken Türk lirasındaki değer kaybının etkisi grup
genelinde hissedildi. Sermaye malı imalatındaki yüzde 2,57 oranındaki aylık
fiyat artışında ise motorlu kara taşıtları ve 'diğer özel amaçlı makine'
fiyatları ön plana çıktı. Sonuç olarak, Eylül ayında tüketici enflasyonu
üzerinde maliyet yönlü baskılar belirginleşti.