BÜYÜK BİR BAŞARI HİKAYESİ

İlk çağdan 20. Asrın başında, yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna kadar geçen sürede yerinde sayan Anadolu’nun demografik ve ekonomik verileri, Cumhuriyetin 29 Ekim 1923’te ilanıyla birlikte muazzam bir yükselişe geçti.  102 yıllık zaman diliminden nüfus 13 Milyondan yaklaşık 85 milyona, 1923’te 577 milyon lira olan milli gelir ise 1848 kat artarak, yüz yılın tamamlandığı 2023’te 1 Trilyon doları aştı.

Cumhuriyetin başarısı vatandaşlarının yaşamında da kişi başı milli gelirde yaşanan yüksek artışla  kendini gösterdi. Kurulduğunda sadece 45 dolar olan kişi başına milli gelir, yüzüncü yılda 12 bin doların üstünde gerçekleşti. Bu veriler, nüfusun 6 kat artışına karşılık, kişi başına milli gelirin 166 kat arttığını gösteriyor. Binlerce yıl boyunca yerinde sayan nüfus ve milli gelirde Cumhuriyetle birlikte yaşanan gelişme, büyük bir başarı hikayesi olarak değerlendiriliyor.

Birinci Dünya Savaşı ve hemen ardından Kurtuluş Savaşı’nın ardından, ekonomik, sosyal ve demografik olarak harap durumda olan Türkiye’de, Cumhuriyetin kuruluşunun ardından o günlerin koşullarında hayallere sığmayan  bir ekonomik büyüme yaşandı.

29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edildiğinde, Osmanlı Devleti’nden geriye miras olarak yoksul bir halk, harap bir ülke, kendi ihtiyacını karşılamaktan uzak bir ekonomi, büyük bir dış borç stoğu kalmıştı.  Ülkede sanayi yoktu, tarım tamamen kara sabana dayanıyordu ama nüfusun yüzde doksanına yakını kırsal kesimde yaşamasına rağmen, savaşlar yüzünden bu sektörde bile üretim kapasitesinin büyük bölümü kaybedilmişti.

Türkiye, 1923 yılında sadece 50,8 milyon dolarlık ihracat yapabiliyordu. Aynı yıl toplam ithalat da 86,9 milyon dolardı. 1938 itibarıyla ihracat bir kattan fazla artarak 115 milyon dolar çıkarken ithalat da 118,9 milyon dolar oldu. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 58,5’ten yüzde 96,7’ye yükseldi.

Artan nüfus ve büyüyen ekonomi ile 1970’te ihracat 600 milyon, ithalat da 1 milyar dolara yaklaştı. Dış ticarette 70’li yıllarda hızlanma başladı, ithalat artışı daha hızlı olduğu için dış ticaret açığı da büyüme sürecine girdi. 1980 itibarıyla ihracat 2,9 milyar, ithalat 7,9 milyar dolar oldu ve açık 5 milyar dolar sınırına yaklaştı. Bu eğilim ekonomide dışa açılma dönemi olan 80’lerde başlayarak katlanarak devam etti, 2022 itibarıyla ihracat 254,2 milyar dolara, ithalat 363,7 milyar dolara ulaştı

923’te 577 milyon dolar olan milli gelir 2023’te 1 trilyon doları; sadece 45 dolar olan kişi başına milli gelir ise yıl 12 bin doları aştı.

EĞİTİMDE ÇAĞ ATLADI

1923 yılında bütün Türkiye’de sadece 4 bin 894 ilköğretim okulu eğitim vermekteydi. . 40 bin köyün 38 bininde hiç okul yoktu.. Bu okullarda sadece 62 bin 954’ü kız öğrenci olmak üzere, 341 bin 941 öğrenci eğitim görüyordu. 2022/’23 eğitim yılında örgün eğitimde toplam okul sayısı 75 bin 19’a, öğrenci sayısı 9 milyon 640 bin 726’sı kız olmak üzere 19 milyon 904 bin 679’a, öğretmen sayısı 1 milyon 154 bin 383’e, derslik sayısı 751 bin 569’a ulaştı.

Cumhuriyetin ilk yılı olan 1923’te yüzde 10’u bulmayan okur yazar oranı yüzde 100’e yaklaştı. 2022 itibarıyla bu oran kadınlarda yüzde 95,9, erkeklerde yüzde 99,3. Üniversite sayısı 200’e yaklaşırken, 25 yaş ve üzerindeki ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora mezunlarının 25 yaş ve üzeri toplam nüfus içindeki oranı yüzde 23,9 oldu.

ENERJİ VE SAĞLIK

Cumhuriyet kurulduğunda Türkiye’nin elektrikte kurulu gücü 33 megavat, üretimi 50 kwh düzeyindeydi.1938’de kurulu güç 178,5 MW’a çıkarıldı. 100 yılda gerçekleştirilen yatırımlarla elektrikte toplam kurulu güç 105 bin 659 megavat gibi bir seviyeye ulaştı.

1923 yılında bütün Türkiye’de toplam yatak sayısı 6 bin 437 olan 86 yataklı tedavi kurumu vardı. Bütün ülkede sadece 554 doktor, 69 eczacı, 4 hemşire, 560 sağlık memuru ve 136 ebe bulunuyordu. 12,5 milyon nüfusun yaklaşık yarısı çeşitli hastalıklarla boğuşuyordu.  Gelinen aşamada hastane sayısı 1.500’ü geçerken, doktor sayısı 250 bine, hemşire ve ebe sayısı 300 bine yaklaştı,. Bebek ölüm hızı ise yüz yılda yüzde 25’ten binde 6’lara geriledi.

Bugün havacılık, silah teknolojisi, uzay teknolojileri gibi alanlarda dünyayla yarışan bir noktaya gelen Türkiye’nin cumhuriyetle birlikte yazdığı emsalsiz başarı hikayesinin, Türk Milletinin azim ve kararlılığıyla önce cumhuriyetin ikinci yüzyılında, sonra da ebediyete dek devam edeceği değerlendiriliyor.

102. YIL KUTLAMALARI… ZONGULDAK

Zonguldak Valiliği, Cumhuriyetin 102. yılı kapsamında kentte yapılacak kutlama, tören ve etkinlik programını açıkladı.

Kutlamalar 28 Ekim Salı günü Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü hizmet binası önünde düzenlenecek "Atatürk ve Cumhuriyet Koşusu" ile başlıyor. Aynı gün 13.00’te Valilik hizmet binası önündeki Atatürk Anıtı’na çelenk sunulacak; 13.30’da Devlet Güzel Sanatlar Galerisi’nde dereceli eserler sergisi açılacak.

Resmi program 29 Ekim Çarşamba sabahı 10.00’da Valilik makamındaki tebrikatla sürecek. Saat 11.00’de Karaelmas Kemal Köksal Stadyumu’nda kutlama ve resmi törenler gerçekleştirilecek. Günün devamında 13.15’te Zonguldak Limanı içinde, Jandarma Sosyal Tesisi önünde römorkör su gösterisi yapılacak. Akşam 19.30’da Fener Alayı yürüyüşü Tren Garı önünden başlayıp Valilik hizmet binası önünde tamamlanacak; 20.00’de yine aynı alanda konser verilecek.

Valilik, olumsuz hava koşulları halinde 29 Ekim törenlerinin aynı gün 12.30’da Gençlik ve Spor İl Müdürlüğüne bağlı Site Kapalı Spor Salonunda, kortej geçişi olmadan icra edileceğini bildirdi.

KUTLAMALAR… EREĞLİ

Karadeniz Ereğli’de ise kutlamalar 28 Ekim günü 13.00’te Atatürk Anıtına çelenk sunulması ile başlayacak. Daha sonra 14’tte Polisevi- Anıt Mevkii arasında Cumhuriyet yürüyüşü gerçekleştirilecek.

29 Ekim günü gerçekleştirilen resmi kutlamalar kapsamında saat 10.00’da Karadeniz Ereğli Kaymakamı Fatih Yılmaz tarafından Kaymakamlık makamında kutlamalar kabul edilecek. Saat 10.30’da gerçekleştirilecek resmi kutlama programında saygı duruşunda bulunulacak, İstiklal Marşı söylenecek. Günün anlam ve önemini belirten konuşma, Kaymakam Yılmaz tarafından gerçekleştirilecek.  Program, şiir ve kompozisyonların okunması, halk oyunları gösterilerinden sonra düzenlenecek tören geçişi ile son bulacak.

Ereğli Belediyesi de kutlamalar kapsamında çeşitli etkinlikler gerçekleştirecek. Kutlamalar, 28 Ekim Salı akşamı sevilen sanatçı Işıl Ayman’ın Amfi Tiyatro’da gerçekleştireceği konser ile devam edecek.

29 Ekim Çarşamba akşamı ise tüm halkın katılımına açık olarak düzenlenecek Cumhuriyet yürüyüşü, her yıl olduğu gibi saat 18.30’da Bağlık Karakolu önünden başlayacak.

Cumhuriyet yürüyüşünün ardından saat 19.30’ da Amfi Tiyatro’da sevilen sanatçı Ege’nin vereceği konserle Cumhuriyet coşkusu doruğa ulaşacak. 

Haber : Özge Cerrah