Mutfakta durgunluk devam ediyor!

Eylül 2020’de mutfak harcaması bir önceki aya göre binde 8 oranında arttı.  Mutfaktaki yıllık artış ürün bazında yüzde 34,78 seviyesinde gerçekleşti.  Aynı dönemde mutfaktaki yıllık enflasyon ise yüzde 20,03 düzeyinde gerçekleşti. Gıda harcamasında meydana gelen aylık binde 8’lik artış aile bütçesinde bir önceki aya göre yaklaşık 4 TL bir ek yük getirdi. Buna göre Eylül 2020’de Zonguldak’ta yaşayan 4 kişilik bir ailenin aylık gıda harcaması 2.432 TL oldu.

Eylül 2019’da mutfak harcaması bir önceki aya göre yüzde 1,25 oranında artmış, mutfaktaki yıllık artış ürün bazında yüzde 14,58 seviyesinde gerçekleşmişti.

Aynı dönemde mutfaktaki yıllık enflasyon ise yüzde 11,08 düzeyinde gerçekleşerek gıda harcamasında meydana gelen aylık yüzde 1,25’lik artış aile bütçesinde bir önceki aya göre yaklaşık 25,81 TL ek yük getirmişti.

Buna göre Eylül 2019’da Zonguldak’ta yaşayan 4 kişilik bir ailenin aylık gıda harcaması 2.052,26 TL olmuştu.

Yaklaşık 10 ay önce Çin’de ortaya çıkan ve kısa sürede pandemi haline gelen Covit-19 virüsünün (koronavirüs) ülkemizi de etkisine aldığı Mart-Eylül dönemini kapsayan 7 aylık dönemde mutfaktaki artış ise yüzde 5,13 düzeyinde oldu.

Ocak 2020-Aralık 2020 dönemini kapsayan 2.324 TL asgari ücret Haziran ayında 4 kişilik ailenin sadece mutfak giderini bile karşılamaktan uzak kalıyor.

Mutfak harcamasında dikkat çeken bir diğer husus ise geniş halk kesimlerinin yani emeği ile geçinen vatandaşın alım gücünün yetersizliği nedeniyle piyasada yaşanan durgunluk. Yaşanan durgunluk nedeniyle çoğu zaman siftah yapamadan kepenk kapatmak zorunda kalan esnaf ve üretici çarklarını döndürmek için malını zararına satmak ya da iş yerini kapatmak zorunda kalıyor.

Mutfak harcamasının yanı sıra ailelerin diğer zorunlu giderleri olan, giyim, yakacak, barınma, sağlık, eğitim gibi giderleri karşılaması düşünüldüğünde asgari ücretlinin yaşam koşulları daha net olarak ortaya çıkıyor.

Genel Maden İşçileri Sendikası’nın her ay yaptığı bir çalışan, bir ev hanımı eş ve 2 çocuktan oluşan çekirdek madenci ailesini kapsayan Gıda Harcaması Araştırmasını oluşturan harcama gruplarında Eylül 2020’de şu değişimler gözlemlendi.

Süt ürünleri grubu; Bu grupta özellikle peynir çeşitlerine artışlar tespit edildi. Tam yağlı beyaz peynir yüzde 5.4, eski kaşar yüzde 3.4, taze kaşar yüzde 2.6, keçi ve koyun peyniri yüzde 14 oranında zam gören ürünler oldu.

Et ürünleri grubu; Bu grupta, özellikle kırmızı et ürünlerinde özellikle kıyma, kuşbaşı ve kemikli et fiyatlarında bir önceki aya göre değişim görülmedi. Sakatatlarda ise yüzde 6.80 civarında ortalama artış tespit edildi.

Yine dar gelirli ailelerin en çok tükettiği ana gıda ürünü olan beyaz et grubunda tavuk etinde bir önceki aya göre önemli bir değişim görülmedi.

Hayvansal ürünler grubunda fiyat artışının dikkat çektiği ana ürün ise yumurtada meydana gelen yüzde 14’lük fiyat artışı oldu.

Balık ürünleri, av mevsiminin Eylül’de başlaması nedeniyle hesaplamaya alınmadı. Fakat özellikle palamut balığında yaşanan bolluk eylül ayı başında yüksek seyreden fiyatlarda ay sonunda önemli bir oranda düşüş gözlendi.

Bakliyat ve Tahıllar grubu; Bakliyat grubunda fiyatlar ortalama yüzde 8.70 oranında arttı. En yüksek artış yüzde 35 oranı ile Barbunya Fasulyede tespit edildi.

Tahıllar grubunda önemli bir artış görülmedi.

Eylül ayında sebze ve meyve grubunda, özellikle mevsim ürünlerinde fiyatlar ürün bazında inişli çıkışlı bir ortam gözlendi. Bazı ürünlerde yüzde 50’lere varan fiyat düşüşleri yaşanırken, bazı ürünlerde yüzde 60’ları bulan artışlar tespit edildi. Örneğin patlıcan fiyatında bir önceki aya göre yüzde 80’leri gören artışlar tespit edildi. Bu grupta sebze fiyatları ortalama yüzde 3.60 oranında arttı. Meyve Gurubunda Eylül ayında mevsim ürünlerinde önemli düşüşler meydana geldi. Bu grupta fiyatlar ortalama yüzde 7 oranında geriledi.

Yağlar ve yağlı tohumlar grubu; bu grupta Eylül ayında en yüksek artışların yaşandığı grup oldu. Hemen hemen tüm ürünlerde artışlar meydana geldi. Örnek olarak soğuk sıkım zeytinyağında bir önceki aya göre yüzde 16, ayçiçeği yağında yüzde 12 civarında bir artış tespit edildi. Bu grupta ortalama fiyat artışı yüzde 8 oldu.

Şekerli ürünler, baharatlar ve çaylar,  salça ve konserve grubunda Eylül ayında önemli bir değişim görülmedi.

2020 Eylül ayında 4 kişilik bir madenci ailesinin; gıdanın yanı sıra kira, yakacak, giyim, ulaşım, sağlık, eğitim, kültür ve eğlence gibi zorunlu harcamalarını da kapsayan asgari geçim düzeyi, diğer bir deyişle Yoksulluk Sınırı aylık 6,60 TL artış ile 6.620,60 TL oldu.

Dört Kişilik Ailenin Eylül 2020 Gıda Harcaması Tablosu

Haber : Ç Koç