24 Haziran Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili Genel Seçimlerinde neticenin ne olacağına ilişkin bilinmezliklerin en önemli kaynağı hiç şüphesiz İyi Parti'nin alacağı oy miktarı...

İyi Parti çoğu MHP'den ayrılan siyasetçilerin oluşturduğu kurucularının kuruluş dilekçesini verdiği 25 Ekim 2017 tarihinden—bir gün eksiğiyle—sekiz ay sonra ilk cumhurbaşkanı ve milletvekili genel seçimleri için seçim sathı mailine indi. Kurumsal yapısını oturtma süreci çalkantılı, bir yandan katılımları kabul ettikleri, bir yandan istifaları sineye çekmeye mecbur kaldıkları sekiz ay geçirdi İyi Parti yöneticileri...

İYİ Parti'nin Türkiye siyasetindeki yeri de çokça tartışıldı, alacağı oy da. Siyasetteki yeri bakımından kuruluş öyküsü MHP içinde yaşanan bir yol ayrımına dayansa da, bu partinin merkez sağda daha geniş bir yelpazeyi temsil etme iddiası var.

Nitekim özellikle CHP içinde siyaset yapan merkez sağ parti geçmişi olan Aytun Çıray da bu partide şu anda... Ayrıca, Zonguldak örneğinden görebileceğimiz gibi, listelerinde Demokratik Sol Parti geçmişi bulunan aday adaylarını, hatta adayları listelerde ön sıralara koydu İyi Parti. Anadolu'nun çeşitli kentlerinde her birinin kitaplar dolusu görkemli geçmiş hikâyeleri bulunan Anavatan, Doğru Yol gibi siyasi geleneklerden adaylar da boy gösteriyor bu partide.

Hiç şüphesiz bölge seçmenlerinin oransal dağılımı göz önüne alınarak yapılmış bir tercih olsa da İYİ Parti'nin kendisi kitle partisi-dava partisi arasında kalmış olan MHP'den çok ayrı, sağın ağırlık merkezine çok daha yakın bir noktaya konumlandığını gösteriyor bu durum.

***

Aldığı-alacağı oy miktarı konusunda da bir görüş birliği yok. Partinin Cumhurbaşkanı Adayı Meral Akşener, cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci tura kalmasının en önemli nedeninin kendisi olduğunu iddia ediyor. Dahası Akşener, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ilk turda en fazla oyu alan ikinci aday olacağına da inanıyor. Bu Türkiye ölçeğinde ikinci parti olacak demek de oluyor aynı zamanda.

Elbette bu Meral Akşener'in kişisel görüşü. Buna ister tahmin deyin, ister sezgi deyin; netice itibarıyla bu iddiayı mutlak bir veri olarak ele alma imkânı yok. Nitekim, terazinin öbür kefesinde, özellikle ayrıldıkları MHP ve hırslı bir muhalif olarak karşısına konumlandığı AK Partililere göre, İYİ Parti bir seçim sonunda patlayacak olan şişirilmiş balon. Bu görüşü savunanlar, İYİ Parti'nin AK Parti, CHP, MHP ve HDP'den sonra beşinci parti, belki Saadet Partisi'nin de gerisinde (Daha önce yazıldığı üzere, SP'nin de sürpriz yapma ihtimali var) altıncı parti olacağı görüşünde.

Hangi partinin ne kadar oy alacağına ilişkin anketlerin güvenilirliği tartışılır. Fakat anketlerin çoğunda İyi Parti AK Parti ve CHP'den sonra üçüncü parti olarak gözüküyor. Anketleri bir yana bırakırsanız, toplumsal psikoloji üzerinde etkisi açısından da İyi Parti'nin pozisyonunun bu aralarda olduğu yorumları kabul edilebilir gözüküyor.

Bu oy miktarı aynı zamanda, Cumhurbaşkanının kim olacağı ve meclis aritmetiğinin nasıl gerçekleşeceği sorularının cevabının verilmesi açısından da büyük önem taşıyor. Bu miktarı şimdiden bilmek—veya çeşitli anketlerin hangisinin propaganda amaçlı değil de gerçek sonucu elde etmeye yönelik olduğunu bilmek—mümkün olsa, muhtemelen gelecek hükümet tipi ve meclis yapısı hakkında öngörülerde bulunmak da mümkün olacaktı.

Bugünlerde seçmeninin çoğu doğu ve güneydoğu bölgesinde ikamet eden HDP'nin barajı geçip geçemeyeceği üzerinden çeşitli senaryolar üzerinde tartışlmalar yapılıyor. Bu da netice açısından önemli ama bu parti barajı geçse de, geçmese de İyi Parti'nin seçimde alacağı oy bu seçimin neticesi konusunda daha belirleyici olacak. Çünkü İyi partinin kendisini karşısında konumlandırdığı Cumhur İttifakı'ndan oy alma potansiyeli başka partilere göre çok daha fazla... Büyük bir potansiyel bu. Ama İyi Parti daha önce hiç seçime girmediğinden bu konuda öngörüde bulunmak diğer partilerde olduğundan daha zor.

Bu potansiyelin ne kadar mümkün olacağını bilmek... İşte çözülmesi gereken bilmece bu.

***

Potansiyel deyince, doğal potansiyel ve sistemin eklediği katma potansiyeli göz önünde bulundurmak gerekiyor. İyi Parti'nin vekil sayısı bu potansiyellerin çeşitli kombinasyonlarla kullanıldığı olasılıklarda birbirinden radikal şekilde farklı olabilir.

Akla bir de soru geliyor... Bilindiği üzere iki ittifakın içinde bulunan partiler, ittifak ortaklarıyla milletvekili genel seçimlerinde göbek bağı ile bağlı değiller. Herkes kendi adayları için oy isteyecek. Bu AK Parti-MHP-BBP'nin içinde bulunduğu Cumhur ittifakı için de böyle, CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi ve DP'nin oluşturduğu Millet İttifakı için de böyle.

Farkında mısınız bilmem... Seçim sistemi ve ittifakların birleşimi, sistemin bir tür dar bölge sistemine evrilmesine yol açıyor. Bir bölgede güçlü olan ittifak partisinin o bölgedeki vekilliklerin büyük bölümünü elde etmesine imkan sağlıyor sistem. Bir ittifak üyesinin güçlü olduğu yerde diğer ittifak üyelerinin kendi seçmenleri dışında partililere hitap etmeyecek adaylar gösterdiğine dair bir görüş var. Bu doğruysa, seçimin sonucu mecliste oluşacak sandalye dağılımı, bugün görünenden çok daha farklı da olabilir.

Soru şu: Bir bölgede daha zayıf olan ittifak partilerinin başka bölgelerde kendileri için aynı şeyin yapılması şartıyla seçim faaliyetlerini sadece tabanlarını stabil tutmakla sınırlaması mümkün müdür?

Dahası böyle bir anlaşma yapılmış olabilir mi?