Seçimde iki aşamalı D'hont sistemi uygulanacak.

Bunu Zonguldak'a uyarlarsanız ittifakların içindeki ve dışındaki partilerin çıkardığı vekiller netleşiyor. Zonguldak'ta iki ittifak dışında parti vekil çıkaramazsa—ki bu pek ihtimal dahilinde gözükmüyor—; 3-2, 4-1 ve 5-0 seçenekleri gerçekleşecek anlamına geliyor.

Önceki seçimde olduğu gibi iki ittifakın 3-2 vekillik elde ettiğini varsayalım. Birinci olan ittifakın içindeki partiler arasında D'hondt sistemi yeniden uygulanacak. İttifakın aldığı toplam oy içinde en fazla oy alan partiye birinci vekillik verilecek. Birinci vekil için belirlenen oy oranının ikiye bölünmesinin ardından, hala o parti birinci partiyse, ikinci vekilliği alacak. Değilse, bu aşamada bir vekillik diğer parti alacak. Aynı şekilde üçüncü vekillik de belirlenecek. İki vekil çıkaran ittifak için de bu sistem uygulanacak.

3-2 olunca durum böyle...

4-1 olması halinde 1 vekil ikinci gelen ittifakın en fazla oy alan partisinin oluyor. 4 vekil alan ittifak içinde yukarıda izah edilen sistem uygulanacak. Bu durumda o ittifakın içindeki oy durumuna göre vekiller paylaşılacak. Küçük parti veya partilerden biri bir vekillik elde ederse genel vekil dağılımı 3-1-1 şeklinde gerçekleşecek. İki küçük parti birer vekillik alırsa 2-1-1-1 şeklinde bir tablo ortaya çıkacak.

5-0 olması halinde yine 3-2, 4-1, 5-0 gibi seçeneklerin yanı sıra, üç partili ittifak içinde 4-1, 3-2, 5-0, 2-2-1, 3-1-1 gibi seçenekler gündeme gelecek.

Geçen seçimin oy dağılımına göre hesap ederseniz, yine sonuç 3-2 olurdu ama köprülerin altından çok sular geçti. Bu skorun tersine dönme ihtimali var gibi görünüyor.

Sistem böyle, kendi yorumunuzu kendiniz yapın. Ne dersiniz gerek Zonguldak'ta, gerekse ülke genelinde bu sistem kimi karlı çıkarır?

***

Yeni bir sistem olunca çeşitli sorular gündeme geliyor...

Neden iktidar partisi ilk turda işi bitirmekten bahsederken, muhalefet hesabını ikinci tura göre yapıyor? Normalde muhalefetin de ilk turda kazanmayı hedeflemesi gerekmez mi? Bu durum AK Parti'yi muhalefet karşısında 1-0 önde göstermiyor mu?

Sonra mesela Cumhur ittifakı içinde bir problem var. Millet İttifakındaki partiler kendi adaylarına oy verirken, Cumhur İttifakı içinde tek Cumhurbaşkanı adayı var. AK partili vekil adayları Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili genel seçimlerini almaları halinde projelerini nasıl hayata geçireceklerini anlatacak. Peki MHP adayları bir köye gittiğinde, kendi başlarına iktidar olma hedefi olmamasına rağmen, iktidara gelmekten, sorunları çözmekten nasıl bahsedecek? Köylülerin söyleyeceği "Sen iktidar adayı değilsin, sana oy vereceğime AK Parti'ye veririm demez mi?

AK Parti Adaylarının ne söyleyeceğinde de problem var. "Bu kadar zaman yapmadığını sırf seçim zamanı geldi diye seçim rüşveti olarak söyledikleri" algısıyla da başa çıkmaları gerekmiyor mu?

Millet İttifakı denilen grup mesela... Şu anda hepsi üç aşağı beş yukarı aynı söylemle devam ediyor. Demokratikleşme, Hukuk Devleti, Kuvvetler Ayrılığı... Gelirde adalet, temsilde adalet vesaire... Hepsi çok güzel söylemler. Oyların ilk turda tek adayda toplanmaması nedeniyle ilk turda işi bitirme imkanları diğer ittifaktan az gözüküyor. İkinci tur geldiğinde, henüz soğuk savaş travmalarını atlatamamış parti tabanlarının ittifakın gereği olarak en çok oy alan aday çevresinde bütünleşmesi ne ölçüde mümkün olacak?

Geçenlerde bu ittifakın adaylarından Muharrem İnce, ikinci partinin Meral Akşener olması halinde, "Beni başkan yardımcısı yaparsa onun için meydan meydan dolaşırım" dedi. Acaba İnce tam olarak bunu mu söylüyor, yoksa "İkinci tura ben kalırsam, Akşener'i başkan yardımcısı yapacağım, o da meydan meydan dolaşmalı" demeye mi getiriyor? Aynı mesaj diğer ittifak adayı Temel Karamollaoğlu'na da veriliyor olabilir mi? Bu konuda yazılı olmasa da bir prensip anlaşması gündeme gelmiş midir?

İş ikinci tura kalırsa, ittifak dışı partilerin tutumu da önem kazanıyor. Millet İttifakı tam bir söylem birliği içinde olmasa da bu konuda beyanat ve demeçlerde tansiyonu düşürücü bir politika izliyor. Geçen seçim barajı kıl payı geçen HDP bu seçimde barajı aşamazsa, bu partinin vekil çıkardığı yerlerdeki vekillikler kime gidecek? Talihin bir cilvesi, ev var, kapı var ama anahtar elde tutmak için fazla sıcak gibi görünüyor galiba. Ne dersiniz?

Ooof... Nasıl olacak bu işler?