ALEMDAR GEMİSİ

Ereğli&8217;nin tarihsel izini taşıyan Alemdar Gemisi Milli Mücadelede üstüne düşen görevi yapmış ve bugün sahil yolunda müze olarak yerini almıştır.

Haber giriş tarihi : 11-02-2013 | 14 : 34 05
Haber güncelleme tarihi : 11-02-2013 | 14 : 34 05

DENMARK adı altında 1898 yılında merkezi Kopenhag da olan ‘’Em.Z.SiviterBjerg Enterprise’’ firması adına Danimarka’da inşa edilmiş bir kurtarma gemisidir.49.475 Mt. Boyunda 7.95 Mt. Eninde kaimeler arası 47.091mt.Derinlik 4.01mt.,çektiği su ise 3.96mt.ve 363 GRT ,192 NET tonluktur .Draft ’ı 3.00 Mt., Posta aralıkları 450 mm. olan geminin inşasında galvanizli çelik saç kullanılmıştır.Çift buhar kazanı olan geminin makinesi 750 HP gücündedir,ve gemiye 12 milsürat yaptırmaktadır ki zamanına göre önemli bir hızdır.Çift direkli ince uzun bacalı ve çok narin görünüşlü olan gemi her türlü hava koşulunda kullanılabilen bir açık deniz kurtarma gemisidir. Personel sayısı 28 kişidir.

Osmanlı ‘nın Avrupa’ya tanıdığı kapitülasyonların verdiği yasal haklar çerçevesinde Marmara denizi ile Boğazlar çevresinde DENMARK adı altında kurtarma hizmetleri yapıyordu.

Birinci Dünya Savaşı başladığında Karasularımız dışında kalan tüm gemilerimize Müttefikler tarafından ambargo konulması üzerine Marmara ve Boğazlardaki yabancı bayraklı gemilere de 8 Kasım 1914 tarihinden sonra bizde ambargo koyduk. Bunlar içerisinde DENMARK kurtarma gemisi de vardı.1915 Mayısında adı ALEMDAR olarak değiştirilerek Türk bayrağı çekilen gemi bu tarihten itibaren Türk Seyri Sefa-in Şirketi adına aynı görev bölgesinde kurtarma işleri görevine Türk personel ile devam etmiştir.

Birinci Dünya harbi bitiminde mağlup duruma düşmemiz üzerine savaşla geçilemeyen boğazlarımızdan SEVR antlaşması ile geçen müttefik devletler Donanmamızı Haliç’te demirletip mürettebatını terhis ettirerek harp gemilerimizi çürümeye terk ettirmişlerdi. Elde kalan muharebe gücü olmayan gemilerimiz ise Müttefik donanmasının izin verdiği kadar seyir ve sefer yapabiliyordu.

Milli Mücadelenin bayrağını ilk açan M.Kemal Paşa ‘da elimizde kalan ve müttefiklerin işe yaramaz gözü ile baktıkları BANDIRMA gemisi ile 19 mayıs 1919 da İstanbul’dan Samsun’a varıp bağımsızlık mücadelesinin ilk adımını atmıştır.Bu sıralarda ALEMDAR tarihin kendisine yükleyeceği görevlerden habersiz Marmara ve Boğazlar çevresinde kendisine verilen görevleri yürütüyordu.Ta’ki Osmanlı donanmasının nakliye gemisi 1883yapımı 3900 tonluk Tirimüjgan vapurunun Karadenizde Kızılırmak ağzında karaya oturması ve Alemdar’ ın Onu kurtarmak için görevlendirilmesi tarihi bir olayın gerçekleşmesi için hiç bilinmez bir başlangıç ve bahane olmuştur.ALEMDAR Kızılırmak ağzında Tirimüjgan vapurunun kurtarma çalışmalarını yaparken barınma ve ikmal ihtiyaçları için sık sık geldiği Samsun’da M.Kemal Paşanın ateşlediği Samsun’lu Kuvvayi Milliyeci Ömer KARATAŞ ve arkadaşlarının ALEMDAR’ ın kaptan ve çarkçıbaşısı ile yaptıkları çeşitli moral toplantılarında Alemdarı Milli Mücadelenin içine çekebilmek için onun kaçırılması lazım geldiğini anlatarak Alemdar zabıtanın dan çok gizli olarak söz alırlar. Zira Trabzon ve Samsun’a Novarosiyk ‘den gelen harp malzemesini küçük takalar, motorlar çekiyordu, halbuki Bizim daha büyük miktarlarda malzemeye ihtiyacımız vardı,onu da ancak ALEMDAR gibi hızlı ,denizci tekneler çekebilir, yük çekenlere öncülük, koruma ve kollama işlerini yapabilirdi.Alemdar Milli Mücadeleye lazımdır.Bu fikirler Alemdar zabitanının beynine Samsun lukuvayimilliyeciler tarafından işlenmiştir.

ALEMDAR’IN EREĞLİYE KAÇIŞI

Tirimüjgan’nın kurtarma işi hava muhalefeti sebebiyle zorlaşınca sökülmesi kolay önemli ve değerli parçaları sökülerek Alemdar’a yüklenir ve İstanbul’a dönülerek İstinye önlerinde demirlenir. Çarkçıbaşı Üsküdar’ lı Osman Bey kaçırma planını Süvari Trabzonlu Osman Bey’e açar, o bu fikri kabul eder ama kendi fazlaca yaşlıdır ve oğlu Hikmet Efendi ‘de gemidedir. Bir aileden bir kişi yeter diye gemi süvarisi evine gönderilir.7 kafadar denizci gemiyi kaçırmaya hazırlanmaktadır. Gemide kalan 8. kişi Musevi vatandaş olan gayrı Müslim kamarot Avram Efendiden şüphelenirler ve onu kamarasına hapsederler. Personel izine çıkarılmıştır firar için müsait bir zaman kollanmaktadır.

Alemdar’da Kıç sancak arya edilmiş,hava karardığı için baş ve kıç fenerler yakılmış ateşçi Göreleli Yusuf kazanı fayrap etmektedir.Zaten Alemdar kurtarma gemisi olduğu için devamlı stim üzerinde bekletilmektedir,bu durumdan dolayı karakol gezen müttefik gemileri şüphelenmezler..Şiddetli yıldız karayel bacadan çıkan dumanı dağıtmakta, ateşçi bacadan kıvılcım ve ateş çıkmaması için azami gayreti göstermekte idi. Artık kazan tam sitim tutmuş harekete hazır hale gelinmiştir.Güverte nöbetçisi devamlı etrafı kollamakta diğerleri ise salonda kaçış ve seyir planlarını yapmaktadır.Milli Mücadeleye kaçış zamanı gelmiştir.Gemide kalan 7 kahraman denizci Karadeniz de olan çok şiddetli fırtınayı da fırsat bilerek 23 0CAK 1921(Miladi 5 Şubat 1921) gecesi saat 24.00 ‘ü gösterirken vira Bismillah deyip demir alırlar,Boğazda karakol yapan müttefik gemilerin arasından geçerken megafonla sorulan sorulara,batmakta olan bir gemiye yardıma gidiyoruz diyerek işaretleşip aldatarak boğazdan çıkarlar. Dışarıda müthiş bir fırtına vardır fakat Alemdar12 milolan süratini ateşçinin gayretiyle zaman zaman14 mileçıkartarak yol alırken dalgalarla boğuşmaktadır. Serdümen Recep kahya boğaz çıkışından üç mil açıldıktan sonra 085 rotasına gelerek dümen tutar. Rota Ereğli’ dir. Çarkçı Osman bey’in gözü hep boğaz tarafındadır. Boğazdan çıkıp onları yakalamak isteyecek düşman donanmasını gözlemektedir. Serdümen Recep kahyanın da gözleri ileri de Ereğli Ölüce fenerinin ışıklarını gözlemektedir,Ölüce deniz feneri kuvvetli bir fener olup 15 deniz mili mesafeden görülür zaten boğaz çıkışı ile Ereğli arası 100 mildir.Çarkçı Osman Bey boğazdan çıktıktan(Ereğli rotasına girildikten) sonra Kamarot Avram’ ın kamarasını açar milli Mücadeleye katılma yemini yaptırarak onu serbest bırakır, Avram da Milli mücadeleye katılma şerefine personele kahvelerini yapar ve sunar.Ereğli ye varıldığında Avram kelimeyi şahadet getirip Müslüman olacaktır.Ertesi sabah saat 08.00 sıralarında Kdz. Ereğli’ye varılır Ereğli kraliçe şehirdir,bu şehir binlerce yıldır denizci toplumların yaşadığı bilinen tarihi,Milattan 3000 yıl öncelerine giden doğal bir liman kentidir.Batı rüzgarları dışındaki rüzgarlara karşı,Baba burnu tarafından korunan Ereğli körfezinde,Antik çağlarda yapılmış o çağlara göre çok büyük bir mendirek de vardır.(günümüzde doldurulmuş olup balıkçı barınağı olarak kullanılmaktadır)Ereğli halkı denizcidir.Ereğli’de Alemdara katılacak denizci bulmak kolaydır.Ereğli,Kandilli kömür ocaklarının yükleme limanıdır.Ereğli’de Alemdara lazım olan yakıt bol miktarda vardır.Ereğli düşman işgalinden çarpışarak kurtulan ilçelerimizin ilkidir.Ereğlide Ortaokul müdürü Nimet Hoca yönetiminde kurulmuş ve faaliyet gösteren Müdafayı Hukuk teşkilatı vardır. Akmanoğlu Raşit Bey başkanlığında belediye teşkilatı,Yzb. Nazmi Bey yönetiminde Liman başkanlığı, Yzb. Şükrü yönetiminde Askeri Polis ve Bahriye Müfrezesi ile Milis kuvvetleri vardır.Ereğli postanesi Telefon ve Telgraf hatları ile ana merkezlere bağlıdır.Tüm birimleri ile Mustafa Kemal Hükümetine bağlı Necati Bey yönetiminde Kaymakamlık teşkilatı bulunmaktadır.Ereğli Alemdarın sığınacağı önemli bir limandır. Yeni gelen misafirleri Ereğli halkı ,liman reisi Nazmi bey ve Ereğli’de bulunan milis müfrezelerinin komutanları İpsiz Recep ve Devrekli Muharrem Alemdarı karşılar.Karşılıklı sevinç gösterileri ve tebriklerden sonra gelişleri Zonguldak Mutasarrıfına,Kastamonu ve Bolu Havalisi Kumandanlığına telgrafla bildirilir.Ereğli kaymakamı Necati bey Zonguldak mutasarrıfına, Zonguldak mutasarrıfı Nusret bey ile Ereğli askeri polis müdürü Şükrü beyde Kastamonu ve Bolu havalisi kumandanlığına durumu telgrafla bildirirler.Aşağıda Şükrü bey’in,Liman Reisi Nazmı bey’in ve mutasarrıf Nusret bey’in telgrafları verilmiştir.(Not:Rumi tarihleri Miladiye çevirmek için 13 gün ilave edilecektir.)

Acele şifre mahlûlü Ereğli Kastamonu ve Bolu Havalisi K.Ereğli den 25.1.1337 A.P şifresiyledir.

Seyrisefainden Alemdar vapuru ve 7 tayfası ile havanın muhalefetine rağmen dün akşam nısfülleyilde(gece yarısı) der saadetten (İstanbul dan) firar ederek Anadolu’ya iltihak etmek üzere sekiz sıralarında Ereğli’ye vurut ettikleri berayı malumat maruzdur.

Ereğli A.P Teşkilat müdürü Şükrü

Çok Acele Şifre mahlûlü
ZONGULDAK
Kastamonu ve Bolu Havalisi Kumandanlığına 24-1-1337(1921)

Ereğli Kaymakamlığından alınan telgrafnameye nazaran, İstanbul’dan Alemdar tahlisiye vapuru üçüncü çarkçısı Osman Efendi marifetiyle kaçırılarak Ereğli limanına gelmiştir. Kömür, mürettabat vesaire gibi noksanları vardır. Ereğli’de kalırsa daima tehlikeye maruz bulunduğundan Nevakısın ikmali için Ereğli Kaymakamlığına emir verilmiştir, nerede ve nasıl muhafaza olunabileceğinin emri İş’arı Mutasarrıf Nusret

Ankara Bahriye dairesine Şifre Ereğli 25-1-1921

Alemdar vapuru dün gece Kuruçeşmeden üçüncü çarkçısıyla sekiz mürettabatı tarafından kaçırılarak KuvvayıMilliyeye iltihak etmek üzere limanımıza iltica etmiştir.
Gemi tahtı emniyette olup talimatınıza makine başında intizar ediyoruz.
Karadeniz Ereğli Liman Reisi Nazmi Ölümü Göze alarak ALEMDAR ‘ı Ereğli’ye kaçıran 7 kahraman denizcinin isimleri aşağıdadır:

1.II .Çarkçı Üsküdarlı OSMAN Efendi

2.III:Çarkçı Trabzonlu HİKMET Efendi

3.Güverte lostromosu Üsküdarlı ALİ Reis

4.Serdümen Trabzonlu RIFAT Reis

5.Rizeli RECEP Kahya(Güverte tayfası iken serdümenlik ve kaptanlık yapan İstiklal Savaşımızın ilk ve tek deniz şehidi.Rizenin pekmezci köyünden 1874 doğumlu Hacı Mahmutoğlu Recep Kahya)

6.Ateşçi Göreleli YUSUF

7.Kamarot Erzincanlı SALİH’ dir.

Ereğli’den ALEMDAR’ a katılan 12 Kahraman:

1 - Ereğli Orhanlar mah: Hasan CANVER

2 - Ereğli Orhanlar mah: Yakup TOFTA

3 - Ereğli Orhanlar mah: Fikri ULUSULU(Ölüsünün Fikri)

4 - Ereğli Orhanlar mah: Çırakların HİLMİ

5 - Ereğli Orhanlar mah: Çekirge oğlu İSMAİL

6 - Ereğli Akarca mah: Tefik TETİK

7 - Ereğli Kirmanlımah: İstanbullu REŞAT

8 - Ereğli Mürteza mah: Hacı Yakup’un TAHSİN

9 - Ereğli Kozlu mah: Tahsildar HASAN

10-Ereğli Merkezden: İstanbullu ÖMER

11-Ereğli Orta Köyden ŞABAN

12-Ereğli Ketenciler Köyünden TAHİR

ALEMDAR

Tip	:	Romorkör
Yapımcı	:	HelsingörsJemsk& Maka Helsingör
Deplasman	:	363Grt 192 Nt
Boyutlar	:	Boy 49,475mt - En 7,950mt- Draft 4,01mt
Tekne	:	Galvanizli Çelik Saç
Makine Tahriki	:	Buharlı 1 Şaftlı
Ana Makine	:	1 Triple. 3cyl vertical 580 ihp, Helsingör J&M
Kazan	:	2 ad.Helsingör J&M
Hız	:	10 Kts
Yakıt	:	Kömür 90 t
Mürettebat	:	28 Kişi
Silah Donanımı	:	6ad.Duplin Piyade Tüfeği
Denize İniş	:	04/06/1898
Çalışma Başlangıç	:	21/05/1899Danmark Em 2 SviterBjerg Enterprise Copenhagen
08/11/1914	:	Osmanlı Hükümetince El Konuldu .
01/01/1915	:	Denmark Adıyla Hizmete girdi.
01/01/1915	:	Alemdar adı verildi.
25/01/1921	:	7 Kahraman Denizci Tarafından İstanbul’dan Ereğli’ye kaçırılarak MUSTAFA KEMAL PAŞA emrine girdi. Milli Mücadeleye katıldı.
27/01/1921	:	Alemdara Ereğli’den katılan 13 kahramanla birlikte Fransız C-27 gambot ile savaş ve zafer. İstiklal savaşının tek deniz şehidini verdi. Fransızlardan 3 ölü 5 yaralı 5 esir.
17/02/1921	:	Fransızlarla Alemdar Antlaşması imzalandı.
25/09/1921	:	Ereğli’den Trabzon’a hareket
29/09/1921	:	Trabzon’a varış ve Milli Mücadeleye katılış
01/11/1921	:	Trabzon’dan Novoroski’ye hareket ve silah mühimmat taşımaya öncülük.
21/05/1922	:	Alemdar’a Trabzon’da 2 adet 7.5, iki adet 4.5 luk top yerleştirilerek tecrübe atışlarının yapılarak karakol hizmetlerinin başlaması.
07/06/1922	:	Yunan Averof zırhlısı ile iki torpid botunu üzerine çekerek bu sayede Yunan gemileri onu ararken ŞAHİN vapurunun Novoroski’den yüklediği 22 adet uçağın Trabzon’a kestirme bir rota ile ulaşarak; uçakların Büyük Taarruz öncesi Ordumuza katılımını sağlamak.
27/10/1922	:	Abacı Vanko Çetesinin kaçarak denizde yakalanması 169 Esir ve çok sayıda silah ve mühimmatın Sinop’ta karaya çıkartılması.
12/09/1923	:	Sarı Yani Çetesi ile Sinop açıklarında savaş. 90 ölü ve 40 sağlam çetecinin silahları ile teslim alınması.
1929	:	Kurtuluş savaşında ve sonrasında çok önemli hizmetler gören ALEMDAR donanmamızın envanterinden çıkarılarak Seyr-i Sefain (Deniz Yolları) Şirketine devredildi.
1951	:	Çok büyük onarım gördü. Kazanları yenilendi.
1959	:	Deniz Yolları tarafından hizmet dışı bırakıldı.
1960	:	Özel bir armatöre satıldı.Su tankeri yapıldı.
1964	:	İsikurt Denizcilik Şirketine devredildi.
1980	:	Garzan Aksoy Denizcilik Şirketine devredildi.
1982	:	İstanbul’da söküldü.
2008	:	ALEMDAR yine Ereğli’de