TOPRAK KORUMA KANUNU'NDA SON DEĞİŞİKLİKLER
Tarımsal araziler bölünmez eşya niteliği kazandı.
Asgari tarımsal arazi büyüklüğü, bölge ve yörelerin toplumsal, ekonomik, ekolojik ve teknik özellikleri gözetilerek Bakanlık tarafından belirlenecek. Belirlenen asgari büyüklüğe erişmiş tarımsal araziler, bölünemez eşya niteliği kazanacak. Asgari tarımsal arazi büyüklüğü; mutlak tarım arazileri, marjinal tarım arazileri ve özel ürün arazilerinde 2 hektar, dikili tarım arazilerinde 0.5 hektar, örtü altı tarımı yapılan arazilerde 0.3 hektardan küçük belirlenemeyecek. Bakanlık asgari tarımsal arazi büyüklüklerini günün koşullarına göre artırabilecek.
Toprak Koruma Ve Arazi Kullanımı Kanununda
Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Resmi Gazete'de yayımlandı. Bugün
itibarıyla yürürlüğe giren Kanun ile 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi
Kullanımı Kanunu'nun 1. maddesinde değişikliğe gidildi. Buna göre Kanunun
amacı; toprağın korunması, geliştirilmesi, tarım arazilerinin
sınıflandırılması, asgari tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazi
büyüklüklerinin belirlenmesi ve bölünmelerinin önlenmesi, tarımsal arazi ve
yeter gelirli tarımsal arazilerin çevre öncelikli sürdürülebilir kalkınma
ilkesine uygun olarak planlı kullanımını sağlayacak usul ve esasları
belirlendi. Kanun; arazi ve toprak kaynaklarının bilimsel esaslara uygun olarak
sınıflandırılması, tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazilerin asgari
büyüklüklerinin belirlenmesi ve bölünmelerinin önlenmesi, arazi kullanım
planlarının hazırlanması, koruma ve geliştirme sürecinde toplumsal, ekonomik ve
çevresel boyutlarının katılımcı yöntemlerle değerlendirilmesi, amaç dışı ve
yanlış kullanımların önlenmesi, korumayı sağlayacak yöntemlerin oluşturulması
ile görev, yetki ve sorumluluklara ilişkin usul ve esasları kapsıyor.
YENİ TANIMLAR GETİRİLDİ
Kanun ile asgari tarımsal arazi büyüklüğü, yeter
gelirli tarımsal arazi büyüklüğü, yan sınai işletme tanımı getirildi. Buna göre
asgari tarımsal arazi büyüklüğü, üretim faaliyet ve girdileri rasyonel ve
ekonomik olarak kullanıldığı takdirde, bir tarımsal arazide elde edilen
verimliliğin, söz konusu tarımsal arazinin daha fazla küçülmesi halinde elde
edilemeyeceği Bakanlıkça belirlenen en küçük tarımsal parsel büyüklüğünü ifade
ediyor. Yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüğü ise bölge farklılıkları göz önünde
bulundurularak il ve ilçelerin "1 sayılı listede" belirlenen yeter
gelirli tarımsal arazi büyüklükleri, yan sınai işletme yeter gelirli tarımsal
arazilere ait ürün depolama, koruma, işleme ve pazarlama gibi faaliyetlere
yönelik tesisleri olarak belirlendi.
ASGARİ TARIMSAL ARAZİ BÜYÜKLÜKLERİNİN BELİRLENMESİ
"Tarım arazilerinin sınıflandırılması ve arazi
parsel büyüklüklerin belirlenmesi" başlıklı 8. maddesinin başlığı
"Tarım arazilerinin sınıflandırılması, asgari tarımsal arazi
büyüklüklerinin belirlenmesi" şeklinde değiştirildi. 8. Maddede
değişikliği gedildi. Buna göre asgari tarımsal arazi büyüklüğü, bölge ve
yörelerin toplumsal, ekonomik, ekolojik ve teknik özellikleri gözetilerek
Bakanlık tarafından belirlenecek. Belirlenen asgari büyüklüğe erişmiş tarımsal
araziler, bölünemez eşya niteliği kazanmış olacak. Asgari tarımsal arazi
büyüklüğü; mutlak tarım arazileri, marjinal tarım arazileri ve özel ürün
arazilerinde 2 hektar, dikili tarım arazilerinde 0.5 hektar, örtü altı tarımı
yapılan arazilerde 0.3 hektardan küçük belirlenemeyecek. Bakanlık asgari
tarımsal arazi büyüklüklerini günün koşullarına göre artırabilecek. Tarım
arazileri Bakanlıkça belirlenen büyüklüklerin altında ifraz edilemeyecek,
hisselendirilemeyecek, Hazine taşınmazlarının satış işlemleri hariç olmak üzere
pay ve paydaş adedi artırılamayacak. Ancak, tarım dışı kullanım izni verilen
alanlar veya çay, fındık, zeytin gibi özel iklim ve toprak ihtiyaçları olan
bitkilerin yetiştiği alanlarda arazi özellikleri nedeniyle belirlenen asgari
tarımsal arazi büyüklüğünden daha küçük parsellerin oluşması gerekli olduğu
takdirde, Bakanlığın uygun görüşü ile daha küçük parseller oluşturulabilecek.
8. MADDEYE EK YAPILDI
5403 sayılı Kanuna 8. maddesinden sonra gelmek üzere
"8/A ila 8/K maddeleri ve 8/A maddesine bağlı ek "1" sayılı
liste eklendi. Buna göre 8/A maddesinin başlığı "Yeter gelirli tarımsal
arazi büyüklüğü" olarak belirlendi. Söz konusu madde il ve ilçelerin yeter
gelirli tarımsal arazi büyüklükleri bölge farklılıkları göz önünde bulundurularak
1 sayılı listede belirlendi. Tarımsal araziler "1" sayılı listede
belirlenen yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüklerinin altında ifraz
edilemeyecek, bölünemeyecek. Tarımsal arazilerin bu niteliği şerh konulmak
üzere Bakanlık tarafından ilgili tapu müdürlüğüne bildirilecek. Yeter gelirli
tarımsal arazi büyüklüklerinin hesaplanmasında, aynı kişiye ait ve Bakanlıkça
aralarında ekonomik bütünlük bulunduğu tespit edilen tarım arazileri birlikte
değerlendirilecek. Yeter gelirli tarımsal arazilerin ekonomik bütünlüğe sahip
olmayan kısımları Bakanlığın izni ile satılabilecek. Bilimsel gelişmeler ve
günün koşullarına göre "1" sayılı listede Bakanlığın teklifi üzerine
Bakanlar Kurulu kararı ile değişiklik yapılabilecek.
MİRASA KONU TARIMSAL ARAZİLER İLE YETER GELİRLİ TARIMSAL ARAZİLERİN DEVRİ
Madde 8/B'nin başlığı ise "mirasa konu tarımsal
araziler ile yeter gelirli tarımsal arazilerin devri olarak" düzenlendi.
Buna göre mirasa konu tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazilerde
mülkiyetin devri esas olacak. Mirasçılar arasında anlaşma sağlanması halinde,
mülkiyeti devir işlemleri mirasın açılmasından itibaren bir yıl içinde
tamamlanacak. Devir işlemlerinin bir yıl içinde tamamlanmaması ve 8/C
maddesinin ikinci fıkrasına göre dava açılmaması h'linde, bu Kanunun 8/Ç
maddesi hükümleri uygulanacak.
DEVRİN YAPILACAĞI MİRASÇI
8/C Maddesinin başlığı "Devrin yapılacağı
mirasçı" olarak düzenlendi. Buna göre mirasçılar, terekede bulunan
tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazinin mülkiyeti hakkında; b ir
mirasçıya veya yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüklerini karşılaması
durumunda birden fazla mirasçıya devrini, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun
373. ve devamı maddelerine göre kuracakları aile malları ortaklığına veya
kazanç paylı aile malları ortaklığına devrini,mirasçıların tamamının miras payı
oranında hissedarı oldukları 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre
kuracakları limited şirkete devrini, mülkiyetin üçüncü kişilere devrini
kararlaştırabilecek. Mirasçılar arasında anlaşma sağlanamadığı takdirde,
mirasçılardan her biri yetkili sulh hukuk mahkemesi nezdinde dava açabilecek.
Bu durumda sulh hukuk h'kimi tarımsal arazi veya yeter gelirli tarımsal arazi
mülkiyetinin; kişisel yetenek ve durumları göz önünde tutulmak suretiyle tespit
edilen ehil mirasçıya tarımsal gelir değeri üzerinden devrine, birden çok ehil
mirasçının bulunması halinde, öncelikle asgari geçimini bu yeter gelirli
tarımsal arazilerden sağlayan mirasçıya, bunun bulunmaması halinde bu
mirasçılar arasından en yüksek bedeli teklif eden mirasçıya devrine, ehil
mirasçı olmaması halinde, mirasçılar arasından en yüksek bedeli teklif eden
mirasçıya devrine karar verecek.
EHİL MİRASÇIYA AİT NİTELİKLER, BAKANLIĞIN ÇIKARACAĞI YÖNETMELİKLE BELİRLENECEK
Birden fazla ehil mirasçı olması ve bu mirasçıların
miras dışı tarımsal arazilere sahip olması durumunda, bu mirasçıların mevcut
arazilerini yeter gelirli büyüklüğe ulaştırmak veya bu arazilerin ekonomik
olarak işletilmesine katkı sağlamak amacıyla hakim, tarım arazilerinin yeter
gelir büyüklüğünü aramaksızın bu mirasçılara devrine karar verebilecek. Mirasa
konu yeter gelirli tarımsal arazinin kendisine devrini talep eden mirasçı
bulunmadığı takdirde, h'kim satışına karar verecek. Bu suretle yapılacak satış
sonucu elde edilen gelir, mirasçılara payları oranında paylaştırılacak. Yeter
gelirli tarımsal araziler birden çok yeter geliri sağlayan tarımsal arazi
büyüklüğüne bölünebiliyorsa, sulh hukuk h'kimi bunlardan her birinin
mülkiyetinin, yukarıda belirtilen hükümler çerçevesinde mirasçılara ayrı ayrı
devrine karar verebilecek. Ehil mirasçıya ait nitelikler, Bakanlık tarafından
çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek.
Yeter gelirli tarımsal arazi mülkiyetinin
mirasçılardan birine devredilmesinden itibaren 20 yıl içinde bu arazilerden
tamamının veya bir kısmının tarım dışı kullanım nedeniyle değerinde artış
meydana gelmesi durumunda; devir tarihindeki arazinin parasal değeri tarım dışı
kullanım izni verilen tarihe göre yeniden hesaplanacak. Bulunan değer ile
arazinin yeni değeri arasındaki fark, diğer mirasçılara payları oranında
arazinin mülkiyetini devralan mirasçı tarafından ödenecek.
İHBAR YÜKÜMLÜLÜĞÜ VE MAHKEME TARAFINDAN DEVİR YAPILMASI
Madde 8/Ç'nin başlığı "ihbar yükümlülüğü ve
mahkeme tarafından devir yapılması" şeklinde düzenlendi. Buna göre yeter
gelirli tarımsal arazi mülkiyetinin 8/B maddesinde belirtilen sürede
devredilmediğinin kamu kurum veya kuruluşları ile finans kurumları tarafından
öğrenilmesi halinde, durum, bu kurum veya kuruluşlar tarafından derhal
Bakanlığa bildirilecek. Bakanlık bu Kanun hükümlerinin uygulanması için
mirasçılara üç ay süre verecek. Verilen süre sonunda devir olmaması halinde,
Bakanlık resen veya bildirim üzerine bu yerlerin istemde bulunan ehil
mirasçıya, ehil mirasçı olmaması durumunda en fazla teklifi veren istekli
mirasçıya devri, aksi halde üçüncü kişilere satılması için ilgili sulh hukuk
mahkemesi nezdinde dava açabilecek. Sulh hukuk mahkemeleri nezdinde mirasçılar
veya Bakanlıkça bu Kanun kapsamında açılacak davalar her türlü resim ve harçtan
muaf olacak.
DİĞER MİRASÇILARIN PAYLARININ ÖDENMESİ
Diğer mirasçıların paylarının ödenmesi ile ilgili
madde 8/D'ye göre sulh hukuk hakimi, mülkiyetin devrini uygun bulduğu
mirasçıya, diğer mirasçıların miras paylarının bedelini mahkeme veznesine depo
etmek üzere 6 aya kadar süre verecek. Mirasçı tarafından talep edilmesi halinde
altı ay ek süre verilebilecek. Belirlenen süreler içinde bedelin depo
edilmemesi ve devir hususunda istekli başka mirasçı bulunmaması durumunda sulh
hukuk hakimi, tarımsal arazinin veya yeter gelirli tarımsal arazinin açık
artırmayla satılmasına karar verecek. Kendisine yeter gelirli tarımsal arazi
mülkiyeti devredilen mirasçılardan, diğer mirasçıların paylarının karşılığını
öz kaynakları ile ödeyemeyecek durumda olanların bu ödemeleri gerçekleştirmek
için bankalardan kullanacakları kredilere Bakanlığın ilgili yıl bütçesine bu
amaçla konulacak ödenekten karşılanmak üzere faiz desteği verilebilecek.
Verilecek kredi miktarı diğer mirasçıların payları karşılığı tutarın
toplamından fazla olamayacak. Bu fıkra uyarınca verilecek kredilere ve
yapılacak faiz desteğine ilişkin usul ve esaslar Hazine Müsteşarlığının bağlı
olduğu Bakanın ve Bakanlığın müşterek teklifi üzerine Bakanlar Kurulu
tarafından belirlenecek.
TAŞINIRLARIN DEVRİ
Taşınırların devri ile ilgili madde 8/E'ye göre yeter
gelirli tarımsal arazi mülkiyeti kendisine devredilen kişi, bu araziler için
zorunlu olan araç, gereç ve hayvanların mülkiyetinin gerçek değerleri üzerinden
kendisine devredilmesini isteyebilecek. 8/C maddesinin birinci fıkrasının (c)
bendi hükmü gereğince mirasçılar arasında limited şirket kurulması h'linde
yeter gelirli tarımsal araziler için gerekli olan taşınırlar da şirket mal
varlığına dahil edilecek.
ÖLÜME BAĞLI TASARRUF İLE DÜZENLEME
Ölüme bağlı tasarruf ile düzenleme başlıkla madde
8/F'ye göre yeter gelirli tarımsal arazi mülkiyetinin kendisine devredilmesini
isteyen ve buna ehil tek mirasçı olduğu anlaşılan mirasçının bu konudaki istem
hakkı, ölüme bağlı tasarrufla ortadan kaldırılamayacak. Mirastan çıkarma, mirastan
yoksunluk ve mirastan feragat halleri saklı olacak. Birden çok mirasçıda devir
koşullarının bulunması halinde, kendisine devir yapılacak mirasçı ölüme bağlı
tasarrufla belirlenebilecek. Belirlenen bu mirasçıya itiraz edilmesi durumunda,
ehil mirasçı sulh hukuk h'kimi tarafından belirlenecek.
YETER GELİRLİ TARIMSAL ARAZİ YÖNETİMİNİN TEDBİREN VERİLMESİ
Yeter gelirli tarımsal arazi yönetiminin tedbiren
verilmesiyle ilgili madde 8/G'ye göre ayırt etme gücüne sahip olmayan küçük
mirasçı bulunması halinde h'kim, yeter gelirli tarımsal arazilerin yönetimini
dava sonuçlanana kadar ehil gördüğü mirasçılardan birine veya üçüncü bir kişiye
tedbiren verebilecek. Bu takdirde, elde edilen tarımsal gelir, işletme
masrafları düşüldükten sonra mirasçılar arasında payları oranında dağıtılacak.
DENKLEŞTİRME
Denkleştirme başlıklı madde 8/Ğ'ye göre kendisine
yeter gelirli tarımsal arazi mülkiyeti devredilen mirasçının, devir sebebiyle
diğer mirasçılara payları karşılığı ödemesi gereken bedel ile miras bırakanın
borcu dolayısıyla daha önce yeter gelirli tarımsal arazi üzerinde kurulmuş
bulunan rehin konusu alacaklar birbiriyle denkleştirilecek. Bakiye bir tutar
kalırsa diğer mirasçılara payları oranında ödenecek.
YAN SINAİ İŞLETME
Yan sınai işletme başlıkla madde 8/H'ye göre yeter
gelirli tarımsal arazilere sıkı şekilde bağlı bir yan sınai işletme mevcut ise
yan sınai işletme ile yeter gelirli tarımsal arazilerin mülkiyeti bir bütün
olarak istemde bulunan ve ehil görülen mirasçıya gerçek değeri üzerinden
devredilecek. Mirasçılardan birinin itiraz etmesi veya birden çok mirasçının
kendilerine devir istemesi halinde sulh hukuk hakimi yeter gelirli tarımsal
arazi ve yan sınai işletmenin ekonomik gelir ve bütünlüğünü sürdürme imkanını
ve mirasçıların kişisel durumlarını göz önünde bulundurarak yan sınai
işletmenin birlikte veya ayrı olarak devrine ya da satışına karar verecek. 8/C
maddesinin birinci fıkrasının "c" bendi gereğince mirasçılar arasında
limited şirket kurulması halinde yeter gelirli tarımsal arazilere sıkı şekilde bağlı
olan yan sınai işletme de şirketin mal varlığına dahil edilecek.
İSTİSNALAR VE MUAFİYETLER
Kurulacak limited şirketlerin tescil işlemi
tamamlanıncaya kadar yapılacak işlemler harçlardan, bu işlemlerle ilgili
düzenlenecek kağıtlar damga vergisinden müstesna olacak. Türk Ticaret Kanununda
yer alan limited şirket kurulmasına ilişkin sermaye ve diğer şartlar, 8/C
maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi gereğince kurulacak limited şirketler
için aranmayacak. Yeter gelirli tarımsal arazilerin mülkiyetinin devri
konusunda anlaşmaları durumunda mirasçılar, bu taşınmazların devri ile ilgili
yapılacak işlemlere ilişkin harçlardan ve bu işlemlerle ilgili düzenlenecek
k'ğıtlara ilişkin damga vergisinden muaf olacak.
ÖNALIM HAKKI
8/C maddesinin birinci fıkrasının "b" bendi
uyarınca aile malları ortaklığı veya kazanç paylı aile malları ortaklığı
kurulduğu takdirde, ortaklardan birinin payını üçüncü bir kişiye satması
halinde, diğer ortaklar önalım hakkına sahip olacak. Tarımsal arazilerin
satılması h'linde sınırdaş tarımsal arazi malikleri de önalım hakkı bulunacak.
Tarımsal arazi, sınırdaş maliklerden birine satıldığı takdirde, diğer sınırdaş
malikler önalım haklarını kullanamayacak. Önalım hakkına sahip birden fazla
sınırdaş tarımsal arazi malikinin bulunması halinde h'kim, tarımsal bütünlük
arz eden sınırdaş arazi malikine önalıma konu tarımsal arazinin mülkiyetinin
devrine karar verecek.
ÖNALIM HAKKININ KULLANILMASINDA TÜRK MEDENÎ KANUNU HÜKÜMLERİ UYGULANACAK
8/C maddesinin birinci fıkrasına göre kurulan aile
malları ortaklığının, kazanç paylı aile malları ortaklığının veya limited
şirketin; herhangi bir nedenle sona ermesi ve tasfiye olması halinde, bu
ortaklıklara veya limited şirketlere ait tarımsal araziler, yeter gelirli
tarımsal arazi büyüklüklerinin altında kalacak şekilde bölünemeyecek.
TARIMSAL ARAZİ EDİNDİRME İŞ VE İŞLEMLERİ
Bakanlık, yeter gelirli tarımsal arazileri ekonomik,
ekolojik ve sosyal açıdan azami oranda verimli kılmak ve yeter gelirli tarımsal
arazi büyüklüğünü artırmak için gerekli tedbirleri alacak. Ayrıca; tarım
arazilerinin değerinin tespiti, kredi temini, ortakçılık, yarıcılık, kiracılık
işlerinin düzenlenmesi, kira bedellerinin tespiti ve üretime yönlendirilmesi,
arz talep listelerinin oluşturulması, alıcı, satıcı ve kiracıların anlaşmaları
konusunda doğrudan aracılık yapılması, bu alanda ilgili kamu idareleri ile
yürütülecek politikalar konusunda iş birliği yapılması ve kredi işlemlerine
teknik destek sağlanması gibi iş ve işlemleri yapar veya yaptıracak. Bu Kanunun
uygulanması ile ilgili olarak, ihtiyaç duyulması halinde, yeter gelirli
tarımsal arazi büyüklüğünün altındaki tarımsal arazileri yeter gelirli tarımsal
arazi büyüklüğüne çıkarmak veya mülkiyetten kaynaklanan ihtilafları gidermek
amacıyla kamulaştırma, alım ile satım işlemleri Bakanlığın talebi üzerine
Maliye Bakanlığınca ilgili mevzuatına göre yerine getirilir. Kamulaştırma ve
alım işlemleri gerektiğinde Hazineye ait taşınmazların trampası suretiyle de
yapılabilecek.
BAKANLIK GEREKİRSE, ASGARİ TARIMSAL ARAZİ BÜYÜKLÜĞÜ ALTINDAKİ TARIMSAL ARAZİLER TOPLULAŞTIRABİLECEK
Bakanlık, gerekli hallerde asgari tarımsal arazi
büyüklüğünün altındaki tarımsal arazileri toplulaştırabilecek veya bu Kanun
kapsamında değerlendirmek üzere kamulaştırabilecek. Toplulaştırma
uygulamalarında, tahsisli araziler asgari tarımsal arazi büyüklüğünün altındaki
araziler ile birleştirilerek asgari büyüklükte yeni tarımsal araziler
oluşturulabilecek. Bu suretle oluşturulan araziler; öncelikle toplulaştırma
veya kamulaştırma konusu olan arazi maliklerine, bu kişiler satın almadığı
takdirde, yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüğünde tarım arazisi bulunmayan
yöre çiftçilerine rayiç bedeli üzerinden Bakanlığın talebi üzerine Maliye
Bakanlığı'nca ilgili mevzuatına göre doğrudan satılacak. Bu amaçla yapılan
kamulaştırma ve satımlara konu olan işlemler harçlardan, bu işlemlerle ilgili
olarak düzenlenecek kağıtlar damga vergisinden müstesna olacak. Bu maddenin
uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle
belirlenecek.
KANUNA GEÇİCİ MADDE EKLENDİ
Bugün itibarıyla mirasçılar arasında henüz paylaşımı yapılmamış tarımsal arazilerin devir işlemleri, bu maddeyi ihdas eden Kanundan önceki kanun hükümlerine göre tamamlanacak. Bu maddenin yayımı tarihinden önce tarımsal arazilerin paylaşımına ilişkin olarak açılmış ve halen devam etmekte olan davalarda, bu maddeyi ihdas eden Kanundan önceki kanun hükümleri uygulanacak. Bu maddenin yayımı tarihinden itibaren iki yıl içinde birinci fıkraya göre yapılacak devir işlemleri harçlardan müstesna olacak. Bu süre Bakanlar Kurulu tarafından iki yıl uzatılabilecek. "2 sayılı listede" yer alan kadrolar ihdas edilerek 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin eki "I sayılı cetvelin" Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'na ait bölümüne eklendi.
Haber : sabah
ETİKETLER : Yazdır